มุมมองความรักในสมัยเรียนเทียบกับปัจจุบัน Special Ep : รศ.ดร.มาตาลักษณ์ เสรเมธากุล
บทสัมภาษณ์โดยศูนย์ดูแลสุขภาวะของนักศึกษาคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์  (Law TU Health & Wellness)

“รักในวัยเรียน ก็เหมือนจุดเทียนกลางสายฝน? รักคือการให้? อกหักดีกว่ารักไม่เป็น?”

วลีคุ้นหูที่ได้ยินตั้งแต่เด็ก ๆ แล้วทุกคนเคยสงสัยไหมคะว่าวลีไหนล่ะที่เป็นความจริง วันนี้พวกเราจึงได้เชิญรศ.ดร.มาตาลักษณ์ เสรเมธากุล อาจารย์ในดวงใจของใครหลาย ๆ คน หนึ่งในตัวแม่ตัวมัมแห่งคณะนิติศาสตร์ของพวกเรามาพูดคุยและแลกเปลี่ยนมุมมองในเรื่องของความรัก เหมาะกับวันวาเลนไทน์วันแห่งความรัก

คำถาม (1) : ความรักในนิยามของอาจารย์คืออะไร

ในภาพรวมของความรัก ความรักคือการให้ ซึ่งการให้เริ่มตั้งแต่ การให้เวลา ถ้าเราหรือใครบอกว่าไม่มีเวลา คำตอบก็คือมันน่าจะไม่ใช่ความรัก เวลาหรือการให้เวลา หมายถึง “เวลาเชิงคุณภาพ” ไม่ใช่ “เวลาเชิงปริมาณ” การแค่ยกหูโทรศัพท์คุยกันซักนิด การส่งข้อความหากันซักหน่อย การถามไถ่ทุกข์-สุขกันซักน้อย …กินข้าวรึยัง …นอนรึยัง หรือ แค่ Good morning กับ ฝันดีนะ มันก็คือการให้เวลาคุณภาพแล้ว ไม่มีใคร “ไม่ว่าง” จนไม่มี “เวลาคุณภาพ” สำหรับ “คนสำคัญ” หรอกนะ

การให้อย่างที่สอง คือ การให้อิสระ ถ้าเรารักเขา เราก็ต้องให้อิสระกับเขา แต่ต้องอยู่บนขอบเขตที่เหมาะสม และเขาก็ต้องเคารพในอิสระที่เขาได้รับ ซึ่งอิสระในที่นี้ไม่ได้หมายถึงไปคบกับคนอื่นในระหว่างที่คบกับเรา เพราะเราคงไม่อยากให้คนที่เรารักหรือคนคุยของเราไปคุยกับคนอื่นใช่ไหม?เพราะฉะนั้น การให้อิสระ คือ เขาก็มีสังคมของเขา เขาก็มีเพื่อนของเขา เขาก็มีเวลาส่วนตัวของเขา เราไม่จำเป็นต้องไปตามติดเป็นเงาเหมือนปาท่องโก๋ก็ได้ การให้อิสระต้องบวกกับการให้ความไว้วางใจ ถ้าเราให้อิสระและความไว้ใจซึ่งกันและกันก็จะไม่ทำให้เกิดปัญหาในการใช้ชีวิตร่วมกัน

การให้อันที่สาม คือ การให้อภัย ครูคิดว่ามันสำคัญมาก เพราะไม่มีมนุษย์คนไหนสมบูรณ์แบบ ไม่มีความรักไหนที่ดีที่สุด มันต้องมีช่วงที่สะดุด ช่วงที่จะไปต่อหรือพอแค่นี้ เป็นคำถามที่เราถามซ้ำ ๆ เพราะฉะนั้น เมื่อเกิดปัญหาใด ๆ ขึ้นมา สิ่งที่สำคัญ คือ ตั้งสติ ระงับอารมณ์ตัวเองให้ได้ และหันกลับมาพูดกันด้วยเหตุผล มันอาจต้องใช้เวลาในการตั้งสติ การเงียบบางครั้งก็ดี แต่ถ้าเงียบนาน เงียบถี่ ๆ เงียบแบบไม่มีสัญญาณใด ๆ เงียบแบบไม่อธิบายอะไร สุดท้ายมันก็ยากที่จะให้อภัยกันหรือยากที่จะเข้าใจกัน ! การให้อภัยต้องบวกไปกับการพร้อมที่จะเรียนรู้หรือรับฟัง หรือพยายามเข้าใจในสิ่งที่อีกฝ่ายพยายามอธิบายในมุมของเขา ซึ่งแน่นอนว่า ถ้าการให้อภัยมันผูกไปด้วยการเอาชนะ มันก็ให้อภัยกันไม่ได้ ! แค่อภัยก็พอแล้ว บางครั้งแม้ไม่เข้าใจก็ให้อภัยเถอะ มันก็จะพอที่ไปต่อด้วยกันได้

เพราะฉะนั้น ถ้านิยามว่า ความรักคือการให้ สรุปสั้น ๆ ก็คือ ให้เวลาเชิงคุณภาพ ให้อิสระซึ่งบวกกับการให้ความไว้วางใจ และอันที่สามคือให้อภัยบวกไปกับให้ความเข้าใจและรับฟัง ซึ่งมันก็จะทำให้เป็นความรักที่มั่นคง ยืนยง ยืนยาวได้ในช่วงเวลาหนึ่ง เพราะครูต้องบอกก่อนว่า สุดท้ายแล้วความรักคืออารมณ์ มันจึงมีขึ้น-มีลง และไม่มีอะไรตลอดไป เพียงแต่คนสองคนจะช่วยกันประคับประคองไปได้นานแค่ไหน ดังนั้น เวลามันดิ่งจะทำยังไงให้มันกลับฟูขึ้นมาได้ เวลามันฟูฟ่องล่องลอยอยู่ในอากาศ ต้องทำยังไงให้ตกลงมาแล้วไม่เจ็บจนเกินไป ! ถ้าเรียนรู้และเข้าใจธรรมชาติตรงนี้ได้ก็จะเป็นความรักที่ดีต่อใจได้นานๆ

(คำถามเสริม) ก่อนจะรักใครต้องรักตัวเองให้เป็น รักตัวเอง คือ อย่างไร

รักตัวเองให้เป็นก่อนที่จะไปรักคนอื่น หลายคนตีความผิด ๆ คิดว่าเป็นความเห็นแก่ตัว ซึ่งความจริงมันไม่ใช่ความเห็นแก่ตัว แต่มนุษย์เกิดมาพร้อมธรรมชาติที่จะต้องดูแลตัวเองให้ได้ก่อน แม้แต่หลักคำสอนในพระพุทธศาสนายังบอกว่า เราเกิดมาเพื่อเรียนรู้ตัวตนและรู้จักตัวเองให้ได้ ถ้าเราเข้าใจตัวเอง ไม่ว่าจะเป็นขีดจำกัดหรือความสามารถของเรา จุดแข็งหรือจุดด้อยของเรา เราก็จะสามารถอยู่ในสังคมได้ง่ายขึ้นและสามารถเข้าใจคนอื่นได้มากขึ้นด้วย อย่างน้อย เมื่อเราเข้าใจตัวเอง เราก็จะรู้ว่าสิ่งไหนดีกับเรา สิ่งไหนไม่ดีกับเรา ตรงไหนที่เราควรอยู่ ตรงไหนที่เราไม่ควรอยู่ ตรงไหนที่เราสบายใจ ตรงไหนที่เราไม่สบายใจ เพราะถ้าเรายังงงกับตัวเองว่า เราชอบหรือไม่ชอบอะไร ครูว่ามันก็ใช้ชีวิตยากแล้วนะ เพราะฉะนั้น การรักตัวเองให้เป็นก็คือการรู้จักตัวเอง ทำความเข้าใจข้อจำกัดและศักยภาพของตัวเองให้ดี บางคนคิดว่าฉันเป็นของฉันแบบนี้ ฉันไม่เปลี่ยน จริง ๆ ความรักไม่ได้ทำให้ใครเปลี่ยนตัวเองได้ ถ้าคนคนนั้นไม่ได้อยากอยู่กับอีกคนหนึ่งมากพอ ! ถ้าเรารักใครแล้วอยากอยู่กับคนนั้นจริงๆ เราจะปรับจูนตัวเองเข้าหาคนคนนั้น เพราะไม่มีใครดีสมบูรณ์แบบ ไม่มีใครเปลี่ยนนิสัยที่แท้จริงของตัวเองได้ แต่เราสามารถปรับจูนตัวเองหรือลดองศาความร้อนของเราเพื่อให้ได้อยู่กับคนที่เขาอยากอยู่กับเราและเราก็อยากอยู่กับเขาให้นานขึ้น นั่นแหละคือการรักตัวเอง

ดังนั้น ความหมายของการรักตัวเองให้เป็น คือ การเรียนรู้ตัวเองและจัดการกับอารมณ์ของตัวเองให้ได้ เราอาจจะขี้น้อยใจ ขี้หึง ขี้ระแวง คิดมาก เราอาจจะชอบดูแลเอาใจใส่ ชอบช่วยเหลือ ซึ่งฟังดูแล้วไม่น่าจะมีปัญหาอะไร แต่ถ้าเราไปอยู่กับใครแล้วไม่รู้จักนิสัยตัวเองดีพอ ความใจดีมีน้ำใจ ความชอบเป็นผู้ให้ ชอบช่วยเหลือเกื้อกูลของเราอาจจะกลายเป็นปัญหาได้ในวันหนึ่ง เพราะถ้าเราไปให้คนที่เขาไม่อยากได้ หรือให้มากเกินไป หรือดูแลเขาจนเขารู้สึกว่าเขาทำอะไรเองไม่ได้ เขารู้สึกไม่ภูมิใจในตัวเอง รู้สึกด้อยค่า คุณรู้มั้ย เมื่อรีแอคชั่นที่เขาไม่โอเคกับความปรารถนาดีของเรามาบวกเข้ากับ “ด้านมืด” ของเราที่เป็นคนขี้น้อยใจ ขี้ระแวง ขี้หึง นึกภาพออกมั้ยคะว่ามันจะพังแค่ไหน  นั่นแหละ แล้วยิ่งในโลกโซเชียลที่คุณชอบทักไปหาเขาทุกเช้าเพราะคุณเป็นคนใส่ใจ แต่คุณดันน้อยใจที่เขาไม่ read ซักทีเพราะเขาอาจยังนอนอยู่ หรือ read แล้วแต่เขาไม่ตอบทันทีเพราะเขาอาจจะคิดว่าไม่จำเป็นต้องตอบเพราะคุณก็ทักมาตามปกติทุกวันอยู่แล้ว หรือเขาอาจจะกำลังวุ่นวายจนลืมตอบเพราะมีธุระอื่น ๆอยู่ ถ้าคุณเป็นคนขี้น้อยใจ จินตนาการก็กระฉูด ซึ่งครูเข้าใจว่า มันอันตรายแค่ไหนในเวลาที่ทุกอย่างมันเกิดจากการที่เรายังไม่รู้จักลิมิตหรือจุดอ่อนของตัวเองมากพอ ! เพราะฉะนั้น เมื่อเรารักตัวเองเป็นและรู้จักข้อดี-ข้อเสีย-ข้อจำกัด-จุดอ่อน-จุดแข็งของตัวเองดีแล้ว เราก็จะสามารถแลกเปลี่ยนเรียนรู้กับคนที่เราอยากจะคบหาต่อไปได้ อย่างน้อย เราก็บอกเค้าได้ว่า เราเป็นคนอย่างนี้ และเราจะดีลกับเขายังไงในความขี้ใจน้อย ขี้หึง ขี้ระแวง เพื่อที่จะทำให้ตัวเขาและตัวเราสบายใจทั้งสองฝ่าย หรือในความที่เราเป็นคนชอบใจดีชอบช่วยเหลือแต่เขามองว่าเราไปยุ่งวุ่นวายก้าวก่ายชีวิตของเขา เราจะทำยังไงให้เขารู้สึกถึงความห่วงใยของเรา โดยที่เขาไม่รู้สึกอึดอัดใจจนเกินไป ในทางตรงข้าม เขาเองก็เช่นกันถ้าหากเขารู้จักตัวเองดีพอ เขาก็สามารถสื่อสารกับเราได้และทำให้ทั้งสองฝ่ายปรับจูนเข้าหากันได้ ละอยู่ด้วยกันได้ง่ายขึ้น เดี๋ยวนี้ เราไม่ได้ต้องการอะไรมากมายจากความรัก เพราะยุคนี้ผู้หญิง-ผู้ชายดูแลตัวเองได้เท่าเทียมกัน ดังนั้น หลายคนจึงรอคอยเพียงคนที่อยู่ด้วยแล้วสบายใจ ! อยู่ด้วยแล้วสบายใจไม่ใช่ว่าฉันทำอะไรก็ได้หมดนะ แต่หมายถึง การอยู่ด้วยกันด้วยความเคารพและการให้เกียรติกัน การดูแลกันแบบพอดี ๆ อันนี้แหละคือผลพวงมาจากการที่ เรารู้จักตัวเองมากพอและรักตัวเองเป็น

คำถาม (2) : อาจารย์มีความคิดเห็นอย่างไรกับวลี “รักในวัยเรียน”

ครูเองไม่เคยมีประสบการณ์ความรักในวัยเรียน เพราะในยุคสมัยของครู ความรัก คือ เรื่องที่ต้องโตก่อนและรับผิดชอบตัวเองให้ได้ก่อน ซึ่งในอดีตก็ไม่ผิดที่จะคิดอย่างนั้น แต่ในสมัยนี้ ครูคิดว่ารักในวัยเรียนไม่ใช่เรื่องที่ผิด แต่เราต้องเข้าใจธรรมชาติว่า รักในวัยเรียนยังไม่ใช่ช่วงชีวิตที่เราได้ใช้ชีวิตอย่างจริงจัง เพราะในวัยเรียนหน้าที่หลักของเราก็คือเรียน ยิ่งในสังคมไทยที่ไม่จำเป็นต้องทำมาหาได้เพื่อส่งตัวเองเรียนแบบในต่างประเทศ ความรักในช่วงนี้ จึงมักจะเป็นเรื่องพื้น ๆ แค่ว่า เธอรักฉันอยู่ไหม เธอมีใครหรือเปล่า ซึ่งถ้าจะเลิกกันก็น่าจะมาจากปัญหาหึงหวงควงหลายคนประมาณนั้น แต่ในโลกความเป็นจริง มันไม่ใช่แบบนั้น เพราะเมื่อเข้าสู่โหมดการทำงานชีวิตคุณก็ไม่ได้มีแต่เรื่องความรัก คุณจะรู้ว่า ความรักไม่ใช่สิ่งที่สำคัญที่สุดในชีวิต คุณจะเริ่มมองเห็น “ความมั่นคงในอนาคต” เป็นเรื่องสำคัญ ทุกคนอยากมีความมั่นคงในชีวิต ทุกคนอยากเติบโต ทุกคนอยากสามารถดูแลตัวเองได้ หรือดูแลคนที่รักได้ และยังมีปัจจัยอื่นๆที่จะเข้ามาเป็นตัวแปรอีกเยอะแยะ ดังนั้น เมื่อมาถึงจุดที่ความคิดเปลี่ยน รักในวัยเรียนอาจจะ “พัง” ซึ่งมันคือที่มาของบทสรุปที่คนส่วนใหญ่มักมองว่า รักในวัยเรียนเป็นเรื่อง Negative และมองว่ามันไม่มีทางเป็นความรักที่ยืนยาวได้ อย่างไรก็ตาม ครูว่า เอาเข้าจริงๆ มันไม่ใช่ว่าเป็นไปได้ แค่เป็นไปได้ยากมากกว่านะ เพราะครูมีเพื่อนที่คบกันมาตั้งแต่อนุบาล ประถม มัธยม มหาลัยแล้วก็แต่งงานกัน ครูก็เคยแซวว่า ไม่เบื่อกันบ้างเหรอ บ้านก็อยู่ข้างๆกันมาตลอด เขาบอกว่า เขารักกันแบบนี้มาตั้งแต่แรก เขาเห็นกันมาตั้งแต่เด็ก พวกเขา “รักกันแบบเพื่อนและเติบโตเรียนรู้มาด้วยกัน” แม้มันจะเป็นความรักในวัยเรียนมาตลอด แต่สำหรับคู่นี้ มันคือความรักในแบบที่ครูชอบมากๆ จนกลายเป็นสโลแกนประจำใจมาตั้งแต่เด็กว่า ครูอยากมีความรักที่ “รักกันเหมือนเพื่อน แต่ดูแลกันเหมือนคนในครอบครัว” เพราะมันคือข้อพิสูจน์ว่า ไม่ว่าคุณจะรักกันในวัยไหน ช่วงชีวิตใด มันไม่ได้มีปัญหาด้วยตัวของช่วงเวลาที่คุณจะรักกัน แต่มันมีปัญหาจากปัจจัยที่เข้ามาในช่วงเวลาที่คุณรักกันมากกว่า เมื่อเราเติบโตขึ้น ความรักก็จะมีนิยามที่แตกต่างไปจากตอนคุณเป็นวัยรุ่น และถ้าคุณมีความรักที่ “รักกันแบบเพื่อน” คุณก็จะพบกับนิยามความรักในอีกรูปแบบหนึ่งที่ยืดหยุ่น-ผ่อนปรน-ลดการคาดหวัง-พร้อมที่จะรับฟัง-คุยกันได้ทุกเรื่อง-ไม่โกรธเคืองจนเลิกคบ-ไม่จบความสัมพันธ์กันง่ายๆ เหมือนคำพูดที่ได้ยินกันบ่อยๆว่า “เป็นแฟนอาจเลิกกันได้ แต่เป็นเพื่อนไม่มีทางเลิกกันง่ายๆหรอกนะ”

ด้วยเหตุนี้ ถ้ามองตามนิยามของความรักที่ครูบอกไว้ในตอนแรกว่า ความรักคือการให้  ไม่ว่าคุณจะรักกันในรูปแบบไหน การให้ทั้งสามสิ่งจะเกิดขึ้นได้เมื่อคุณถึงวัยที่ตกผลึกกับชีวิตแล้ว จะเร็วจะช้า ไม่ได้ขึ้นอยู่กับว่าคุณอายุเท่าไหร่ แต่ขึ้นอยู่กับว่าคุณเจออะไรในชีวิตมาบ้างและคุณเรียนรู้จากสิ่งที่เจอมานั้นอย่างไร

ครูเองเชื่อว่า รักในวัยเรียนน่ะดี เพราะคุณมีโอกาสผิดหวังกับรักในวัยเรียนสูง ซึ่งความผิดหวังจะเป็นบทเรียนที่ทำให้เราได้มีโอกาส “รู้จักตัวเอง” มากขึ้นในหลายๆด้าน เราจะไม่สามารถรู้จักตัวเองได้ ถ้าเราไม่เคย “เผชิญหน้า” กับปัญหาในชีวิต ความรักในวัยเรียนมีตัวแปรและปัจจัยหลายอย่างที่เปราะบาง และด้วยช่วงวัยที่คุณอาจยังไม่ได้เรียนรู้อารมณ์ของตัวเองหรือรู้จักตัวเองดีพอ คุณจึงมีโอกาสอกหักมากกว่าสมหวังในความรัก และถ้าทุกครั้งที่เรามีปัญหาในชีวิตและเราสามารถ “ก้าวผ่าน” มันมาได้ ให้เราหันหลังกลับไปดูว่าเราผ่านมันมายังไง แล้วคุณจะเติบโตขึ้นและคุณจะแข็งแรงขึ้น คุณเคยได้ยินประโยคที่ว่า “อะไรที่ฆ่าเราไม่ได้จะทำให้เราแข็งแรงขึ้น” ไหม คุณหันกลับไปดูสิว่า คุณผ่านอะไรมาแล้วบ้าง คุณผ่านความรัก ความเกลียดชัง ความสมหวัง ความผิดหวังในแต่ละช่วงเวลามากี่ครั้ง และคุณได้เรียนรู้อะไรจากประสบการณ์เหล่านั้นบ้าง

เพราะฉะนั้น รักในวัยเรียนสำหรับครูมันคือโอกาสที่เราจะได้พัฒนาตัวเองและได้เรียนรู้เกี่ยวกับตัวตนที่แท้จริงของเรา ถ้าคุณโชคดีได้เจอคู่แท้คู่บุญที่ดีต่อใจหรือบุพเพสันนิวาสมีอยู่จริง คุณก็จะได้ครองคู่อยู่ด้วยกันได้แบบยาว ๆ อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะเป็นคู่แท้คู่บุญหรือเป็นคู่บุพเพสันนิวาสกันมาแต่ชาติไหน จงจำไว้ว่า ไม่มีอะไรราบรื่นถาวรและไม่มีความแน่นอนในชีวิต ดังนั้น ถ้าเราผ่านอุปสรรคมาได้โดยจับมือกันไว้ไม่ปล่อยมือกันเลย นั่นแหละความรักในวัยเรียนถึงจะมีคุณค่าและเรียกได้ว่า “รักแท้” แต่ถ้ามันไปไม่ถึงปลายทางอย่างที่คุณฝันเอาไว้ อย่างน้อยคุณก็ได้เรียนรู้แล้วว่า ทางข้างหน้าคุณจะต้องเดินยังไง และต้องเดินกับคนแบบไหน แล้วคุณก็จะเดินได้ไกลมากขึ้น เมื่อคุณเจอคนที่ “พอดีกับใจของกันและกัน” จริงๆ

คำถาม (3) : มุมมองความรักของอาจารย์ในสมัยเรียนกับปัจจุบันเปลี่ยนไปอย่างไร

อย่างที่บอกไว้ในตอนต้นว่า ครูไม่เคยมีความรักในวัยเรียน หมายถึง ครูเคยมีแฟนหรือคนที่คบหาดูใจ แต่ครูไม่ได้รู้จักความรักแบบหนุ่มสาวเหมือนคนทั่วไป เพราะในมุมมองของครูในตอนนั้น ครูมองว่า ความรักคือการได้รับความรักจากคนที่ “ทำดี-ปฏิบัติดี” กับเรา ครูรู้สึกว่า ตัวเองโชคดีที่ได้รับความรักจากหลาย ๆ คน แต่ครูก็โชคร้ายในมุมหนึ่งที่ครูไม่รู้คุณค่าของความรักแบบหนุ่มสาวเลย ครูวิ่งหนี ปฏิเสธ และรู้สึกกลัวการมีความรักแบบหนุ่มสาว ครูสบายใจที่จะมีความรักแบบเพื่อนเท่านั้น เพราะครูเชื่อว่า ความรักแบบหนุ่มสาวมันคือสิ่งที่อันตรายต่อการเรียนและอนาคตของเรา เพราะฉะนั้น เมื่อมีใครจริงจังกับความรู้สึกที่เรียกว่า “รัก” ในตอนนั้น ครูก็จะบ๊ายบายทันที เพราะครูกลัวว่ามันจะเป็นปัญหา ในอดีตครูจึงไม่เคยรู้จักการให้ความรักกลับคืน ครูเป็นฝ่ายได้รับความรักมากกว่า เพราะครูกลัวความผิดหวัง กลัวการผูกมัด กลัวสารพัดปัญหาที่ครูเคยเห็นและเคยได้ยินมาจากคนรอบ ๆตัวมาตลอด ครูจึงไม่เคยเข้าใจว่า การใช้ชีวิตคู่และการเลือกคู่ชีวิตต้องอาศัยมุมมองความรักแบบไหนเป็นพื้นฐาน

แต่หลังจากที่ครูได้ผ่านชีวิตการแต่งงานและการตกลงหย่าด้วยความยินยอม ซึ่งครูได้ใช้เวลาในการเรียนรู้เพื่อปรับตัวกับการใช้ชีวิตคู่มายาวนานถึง 15 ปี ครูก็ได้เริ่มต้นรู้จักความรักกับความที่แท้จริง ซึ่งครูได้เรียนรู้ว่า เมื่อมนุษย์มีความรัก มันไม่ง่ายที่จะควบคุมความรู้สึกของตัวเองและต้องคอยถนอมรักษาความรู้สึกของคนที่เรารักไปพร้อมๆกัน มันไม่ง่ายที่จะต้องต่อสู้กับความต้องการข้างในของตัวเองและต้องรักษาสมดุลกับความต้องของคนในครอบครัว และมันไม่ง่ายที่จะต่อสู้กับความคิด มุมมอง และสายตาของคนรอบ ๆ ตัว ซึ่งบทเรียนในการใช้ชีวิตครอบครัวได้สอนให้ครูว่า ความรักที่ดีเป็นเรื่องของคนสองคนที่ไจตรงกันและพร้อมจะจับมือกันเดินข้ามทางม้าลายไปด้วยกัน ซึ่งในตอนแรกครูเคยเข้าใจว่า แค่ช่วยพาเขาข้ามทางม้าลายแล้วปล่อยมือเขาเมื่อถึงฝั่งก็จบแล้ว แต่ความจริง มันคือการที่ใครสักคนจะจับมือเราข้ามทางม้าลายไปเรื่อย ๆ โดยไม่เคยคิดจะทิ้งอีกคนไว้กลางทางต่างหาก เพราะชีวิตคู่ไม่ใช่การข้ามทางม้าลายแค่ที่ใดที่หนึ่งเท่านั้น แต่มันคือการเดินไปบนถนนซึ่งเราต้องตัดสินใจอย่างถูกต้องบนกฎกติกาของการอยู่ร่วมกันในสังคม และในช่วงเวลาที่เราร่วมกันตัดสินใจเดินข้ามถนนไปนั้น เราจะต้องไม่ปล่อยมือกัน ไม่ว่าบนถนนนั้นจะมีอันตรายมากมายเพียงไหน ความรักที่ดี คือ การเลือกอยู่กับคนที่พร้อมจะเดินไปกับเราในทุก ๆ เส้นทาง ไม่ว่ามันจะต้องเดินไปบนถนนที่ยากลำบากหรือต้องขึ้นเขา-ลงห้วยยังไงก็ยังจับมือกันไว้ เป็นความอุ่นใจและเป็นกำลังใจให้กัน

การข้ามถนนเป็นสิ่งที่ทุกคนกลัว และทุกคนก็มีความกลัวที่จะ “เปลี่ยนเส้นทาง” จากที่หนึ่งยังไปอีกที่หนึ่ง หรือจากฝั่งหนึ่งไปยังอีกฝั่งหนึ่ง ดังนั้น ถ้ามีใครสักคนที่ทำให้เรารู้สึก “อุ่นใจ” ได้ว่าเขาจับมือเราไว้และพาเราเดินไปในเส้นทางที่ถูกต้อง ครูมั่นใจว่า การข้ามทางม้าลายมันก็จะไม่น่ากลัวอีกต่อไป