สรุปสาระสำคัญสัมมนาวิชาการ เรื่อง “พนันออนไลน์ ภัยร้ายใกล้ตัว” จัดโดยศูนย์กฎหมายอาญาและอาชญาวิทยา คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ วันศุกร์ที่ 27 พฤศจิกายน 2563 เวลา 13.00-16.30 น. ณ ห้องปรีดี เกษมทรัพย์ (LT.2) คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ท่าพระจันทร์ และถ่ายทอดสดทาง Facebook Page : คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ สัมมนาวิชาการดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของการเรียนการสอนวิชา น.723 กฎหมายอาชญากรรมทางเศรษฐกิจ หลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
กล่าวเปิดการสัมมนาโดย ผศ.ดร.รณกรณ์ บุญมี รองคณบดีฝ่ายนวัตกรรมและการพัฒนา/ผู้อำนวยการบัณฑิตศึกษา คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
วิทยากรโดย
- ร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี รองสว.กลุ่มงานสนับสนุนคดีเทคโนโลยี บก.ปอท.
- อ.ดร.จอมพล พิทักษ์สันตโยธิน อาจารย์ประจำคณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล
- คุณพงศ์ธร ทองด้วง ผู้อำนวยการส่วนนิติการ กองกฎหมาย ปปง.
ดำเนินรายการโดย
- คุณอัมรินทร์ สุทัศน์ ณ อยุธยา นักศึกษาปริญญาโท สาขากฎหมายธุรกิจ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
- คุณวรนาถ บุญเฉลียว นักศึกษาปริญญาโท สาขากฎหมายทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
กล่าวปิดการสัมมนาโดย ศ.ดร.สุรศักดิ์ ลิขสิทธิ์วัฒนกุล ผู้อำนวยการศูนย์กฎหมายอาญาและอาชญาวิทยา คณะนิติศาตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
สรุปความโดย นายอธิป ปิตกาญจนกุล นิติศาสตรบัณฑิต (เกียรตินิยมอันดับสอง) มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
เรียบเรียงโดย ผศ.ดร.กรศุทธิ์ ขอพ่วงกลาง ผู้ช่วยคณบดีฝ่ายวิชาการ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ผศ.ดร.รณกรณ์ บุญมี รองคณบดีฝ่ายนวัตกรรมและการพัฒนา/ผู้อำนวยการบัณฑิตศึกษา คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ : กล่าวเปิดการสัมมนาว่า ปัญหาเรื่องการพนัน เป็นปัญหาที่เกิดขึ้นอย่างยาวนาน ทั้งในประเทศไทย และในโลก แต่ทุกวันนี้ปัญหาดังกล่าวทวีความรุนแรงมากขึ้น เพราะการพนันมาถึงมือเรา มันอยู่ในกระเป๋ากางเกงเรา ยิ่งไปกว่านั้น เงินก็มาอยู่ในมือถือแล้ว เราแทบไม่ต้องพกกระเป๋าสตางค์เลย เราสามารถพนันได้ เข้าถึงแหล่งพนันพร้อมเงินอยู่ในนั้นทุกอย่าง มีการวิจัยกันว่าประเทศไทยมีคนไทยถึงประมาณร้อยละ 75 เล่นการพนัน กล่าวคือ จับมา 4 คน 3 เล่นการพนัน ปีที่ผ่านมามีตัวเลขคนเล่นพนันสูงขึ้น ประมาณ 100,000 คน โดยที่มีการคาดการณ์ว่าในสถานการณ์โควิด ซึ่งทุกคนไม่รู้จะทำอะไร ว่าง ๆ อยู่ที่บ้าน ก็จะเล่นมือถือมากขึ้น และก็จะพนันมากขึ้น แต่ว่ากฎหมายอาจจะตามไม่ทัน ศูนย์กฎหมายอาญาร่วมกับวิชากฎหมายอาชญากรรมทางเศรษฐกิจก็คิดว่าการแก้ปัญหาเรื่องนี้ควรจะต้องมีการรับฟังปัญหาที่หลากหลาย โดยไม่จำกัดเฉพาะมุมมองกฎหมายอาญา จึงนำมาสู่การจัดสัมมนาทางกฎหมายในครั้งนี้
คุณอัมรินทร์ สุทัศน์ ณ อยุธยา และคุณวรนาถ บุญเฉลียว (ผู้ดำเนินรายการ) : กล่าวอธิบายถึงภาพร่วมของงานสัมมนาที่จัดขึ้น ซึ่งในลำดับแรกจะมีการกล่าวถึงลักษณะเฉพาะตัวของการพนันออนไลน์ กฎหมายไทยที่เกี่ยวข้อง รวมถึงกฎหมายต่างประเทศ โดยอ.ดร.จอมพล พิทักษ์สันตโยธิน ลำดับถัดมา คือการพนันออนไลน์มีข้อเท็จจริง และปัญหาที่เกิดขึ้นอย่างไร มีมาตรการในการกำกับดูแล อย่างไร มีการปิดกั้นโฆษณาหรือไม่ โดยร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี และลำดับสุดท้ายจะพูดถึงมาตรการตามกฎหมายในการป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินในการพนันออนไลน์ การปฏิบัติตามมาตรฐานสากล ระบบการริบทรัพย์ รวมถึงการประสานงานระหว่างสำนักงานป้องกันและปราบปรามการฟอกเงินกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้อง โดยคุณพงศ์ธร ทองด้วง และสุดท้ายวิทยากรแต่ละคนจะเสนอมุมมองทางแก้ไขปัญหาเกี่ยวกับการพนันออนไลน์ในประเทศไทย
อ.ดร.จอมพล พิทักษ์สันตโยธิน อาจารย์ประจำคณะสังคมศาสตร์และมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล (วิทยากร) : กล่าวถึงลักษณะเฉพาะตัวของการพนันออนไลน์ ท่านได้อธิบายว่า รูปแบบของการพนันออนไลน์ เป็นการกระทำบนอินเตอร์เน็ต จึงทำให้เกิดปัญหาว่า คนที่อยากจะเล่นการพนันสามารถเล่นได้ทุกที่ทุกเวลา ไม่จำเป็นต้องเดินทางไปบ่อน และไม่เสี่ยงต่อการถูกจับกุม อย่างไรก็ดี จะมีปัญหาต่อไป คือระบบการพนันออนไลน์ไม่มีการคัดกรองอายุผู้เล่น เด็กและเยาวชนจึงสามารถเข้าถึงได้โดยง่าย อีกทั้ง มีการโฆษณาผ่านสื่อออนไลน์ในหลายช่องทาง เช่น โฆษณาก่อนดูหนัง เป็นต้น นอกจากนี้ ยังมีการเกทับกันระหว่างเว็บการพนันด้วยกัน ว่าของเว็บตัวเองจ่ายจริง และเชื่อถือได้มากกว่า มีการชักชวนให้มาเล่นก่อน โดยให้เครดิต เช่น ใส่ 500 ได้ 1000 เป็นต้น และมีระบบการโอนจ่ายเงินที่ผ่านทางช่องทางออนไลน์ทั้งหมด ซึ่งสะดวกมาก
ต่อมาท่านได้อธิบายประเด็นเรื่องของการบังคับใช้กฎหมาย ว่าในหลาย ๆ กรณี เซิร์ฟเวอร์ของเว็บการพนันออนไลน์อยู่ต่างประเทศ ซึ่งอยู่นอกเขตอำนาจศาลไทย ทำให้วิธีการที่จะดำเนินการกับเว็บไซต์เหล่านี้ทำได้ช้า หรืออาจจะทำได้ยาก แต่ก็มีกรณีที่เซิร์ฟเวอร์อยู่ในประเทศไทยเช่นกัน ทั้งนี้ เว็บการพนันต่าง ๆ ที่ดูเหมือนจะมีหลายยี่ห้อ จริง ๆ แล้วน่าจะเป็นเจ้ามือบริษัทเดียว แต่เปิดหลายเว็บไซต์หรือยี่ห้อ ทำให้ผู้เล่นรู้สึกว่ามีทางเลือกที่หลากหลาย
ประเด็นสำคัญที่ท่านอาจารย์ได้อธิบาย คือการพนันออนไลน์ โดยเฉพาะในประเทศไทย มักจะมีการกำหนดผลไว้ล่วงหน้าอยู่แล้ว เช่น ไพ่บาคาร่า จะมีเหมือนการถ่ายทอดสด มีการเปิดไพ่ให้แทงกันสด ๆ ตอนนั้น แต่จริง ๆ อาจจะเป็นเพียงการบันทึกเทปก็ได้ มีการเปลี่ยนไพ่ มีการตัดต่อ หรือแม้กระทั่งโปรแกรมที่สแกนตัวไพ่ว่าจะขึ้นอะไรบนหน้าจอข้างล่าง คือจะมีการกำหนดไว้แล้วว่าไพ่นี้จะขึ้นเป็นหน้าไพ่อะไร แม้กระทั่งเราไปอยู่ในบ่อนจริง ๆ บางที่เรายังสังเกตกลโกงได้ยากเลย แล้วนี่เราดูการถ่ายทอดสด ซึ่งอาจจะไม่ใช่การถ่ายทอดสดด้วย ก็ยิ่งลำบากเข้าไปใหญ่ กลโกงก็ยิ่งเยอะขึ้น
สำหรับกฎหมายไทย การพนันในประเทศไทยผิดกฎหมายอยู่ แต่จริง ๆ แล้วการพนันเพิ่งเริ่มผิดกฎหมายเมื่อปีพ.ศ. 2473 ซึ่งเป็น พ.ร.บ. การพนันฉบับแรก และมีการแก้ไขเพิ่มเติมเป็น พ.ร.บ. การพนัน ฉบับที่ 2 คือ พ.ร.บ. การพนัน พ.ศ. 2478 และยังใช้บังคับจนถึงปัจจุบัน ซึ่งอาจจะมีการออกกฎหมายแก้ไขเพิ่มเติมบ้าง แต่โดยหลักแล้วยังเหมือนเดิม ทั้งนี้ พ.ร.บ. การพนัน พ.ศ. 2478 มีการระบุไว้ว่า ห้ามไม่ให้มีการเล่นการพนัน โดยมีการแบ่งเป็น 2 บัญชี คือบัญชีที่ห้ามเด็ดขาด กับบัญชีที่เล่นได้ แต่ต้องขออนุญาต แล้วเมื่อ พ.ร.บ. ห้ามมีการเล่นพนันโดยเฉพาะที่อยู่ในบัญชี ก. ทำไมเวลาเราเปิดเว็บดูหนังต่าง ๆ ถึงมีโฆษณาได้ ในประเด็นนี้ อ.ดร.จอมพลอธิบายว่า จริง ๆ แล้วในมาตรา 12 ห้ามไม่ให้มีการชักชวนโฆษณาชัดเจน แต่เรื่องการบังคับใช้กฎหมายก็จะเป็นอีกประเด็นหนึ่ง สำหรับพ.ร.บ. ว่าด้วยการกระทำความผิดเกี่ยวกับคอมพิวเตอร์ พ.ศ. 2560 ก็เขียนไว้ชัดเจนในมาตรา 20 ว่าเจ้าหน้าที่มีอำนาจที่จะปิดกั้นเว็บไซต์นั้น ถ้าผิดกฎหมาย ผิดศีลธรรม ซึ่งการพนันผิดกฎหมายอยู่แล้ว ถ้าผิดศีลธรรมด้วย เจ้าหน้าที่มีอำนาจที่จะขอศาลให้มีคำสั่งปิดเว็บไซต์ แต่อย่างไรก็ตาม ปิดไป 1 url ก็เปลี่ยนไปเรื่อย ๆ อย่างไร้จุดหมาย
สำหรับกฎหมายการพนันในสหรัฐอเมริกา อเมริกามีมีกฎหมาย 2 ระดับ คือระดับสหพันธรัฐ ซึ่งใช้ครอบคลุมทั้งประเทศ และระดับมลรัฐ ซึ่งมีผลบังคับใช้เฉพาะในรัฐนั้น ๆ กฎหมายระดับสหพันธรัฐไม่ได้บอกว่าการพนันเป็นสิ่งผิดกฎหมาย แต่ว่าแต่ละรัฐสามารถที่จะออกกฎหมายมาเพื่อควบคุมการพนันในแต่ละรัฐของตัวเองได้ เพราะฉะนั้น การพนันแต่ละประเภทจะถูกหรือผิดกฎหมายอย่างไร ก็ต้องดูกฎหมายในแต่ละรัฐ แต่ประเด็นเรื่องการพนันออนไลน์เป็นประเด็นที่สหรัฐอเมริกาให้ความสำคัญ เพราะว่าระบบอินเตอร์เน็ตทำให้การพนันเกิดข้ามรัฐ ปัจจุบัน กฎหมายระดับมลรัฐ มีประมาณ 11 รัฐที่อนุญาตให้มีการพนันออนไลน์ กล่าวคือ สำหรับรัฐส่วนใหญ่ก็จะเป็นเรื่องผิดกฎหมาย และมีบางรัฐที่ถือว่าการพนันออนไลน์ผิดกฎหมาย แต่มีเงื่อนไขพิเศษบางอย่าง เพราะฉะนั้น เมื่อการพนันออนไลน์เกิดขึ้นระหว่างรัฐ สหรัฐจึงมีกฎหมายที่บัญญัติขึ้นมาเพื่อที่จะควบคุมการพนันออนไลน์ ซึ่งเป็นกฎหมายในระดับสหพันธรัฐ มี 2 ฉบับหลัก คือ Interstate Wire Act of 1961 และ Unlawful Internet Gambling Act 2006
Interstate Wire Act of 1961 ห้ามไม่ให้มีการทำกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับธุรกิจการพนันขันต่อ หรือเดิมพันที่เกี่ยวกับการแข่งขันและกีฬาผ่านสื่อที่ใช้สาย ซึ่งรวมถึงอินเตอร์เน็ตด้วย ที่เป็นระหว่างรัฐหรือระหว่างประเทศ กล่าวคือ ถ้าเป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในรัฐ ก็เป็นเรื่องของรัฐ แต่ถ้าข้ามรัฐ ก็จะมีกฎหมายนี้มาควบคุม แต่ปัญหาคือ มันไม่มีความชัดเจนในตัวกฎหมายว่า สรุปแล้วกฎหมายนี้ห้ามการพนันประเภทอื่นด้วยหรือไม่ เพราะบอกแค่ว่าห้ามเดิมพันเรื่องของการแข่งขัน และกีฬาเท่านั้น ว่าห้ามมีธุรกิจประเภทนี้ที่มีลักษณะข้ามรัฐ ปี ค.ศ. 2011 US department of Justice ออกมาแสดงความเห็นว่า Federal Wire Act ไม่รวมถึงการการพนันอย่างอื่นที่ไม่ใช่กีฬา หรือการแข่งขัน หมายความว่าคาสิโนสามารถทำได้ ต่อมาปี ค.ศ. 2018 US department of Justice ก็มีความเห็นใหม่ว่า ไม่ได้มีแค่เฉพาะเรื่องกีฬา แต่รวมไปถึงการพนันประเภทอื่น ๆ ด้วย The US Fifth Circuit Court of Appeals บอกว่า Federal Wire Act จำกัดแค่กีฬา และการแข่งขัน ปี ค.ศ. 2019 Paul Barbadoro ผู้พิพากษา District Court มาบอกว่า Federal Wire Act จำกัดอยู่แค่เฉพาะการแข่งขันกีฬาเท่านั้น ท้ายสุด ประมาณสองเดือนต่อมา ในเดือนสิงหาคม US department of Justice ก็แจ้งความประสงค์ว่าจะขออุทธรณ์คำพิพากษาของผู้พิพากษา Paul Barbadoro ต่อศาล The US First Circuit Court of Appeals สรุปแล้ว ณ ปัจจุบัน สถานะของการพนันออนไลน์ว่าถูกหรือผิดกฎหมายในสหรัฐอเมริกาในภาพกว้าง ยังคงมีความไม่ชัดเจน
Unlawful Internet Gambling Act 2006 เป็นกฎหมายที่ออกมาใหม่ และให้ความสำคัญเกี่ยวกับเรื่องการพนันออนไลน์บนอินเตอร์เน็ต อย่างไรก็ตาม สาระสำคัญของกฎหมายฉบับนี้ไม่ได้ห้ามการพนันโดยตรง แต่ควบคุมการพนันออนไลน์ทางอ้อม โดยห้ามการทำธุรกิจทางการเงินที่เกี่ยวข้องกับการพนัน คือกฎหมายห้ามไม่ให้ธุรกิจรับเงินพนันโดยรู้ว่า การทำธุรกรรมทางการเงินเกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกับการที่บุคคลไปเกี่ยวข้องกับการพนันขันต่อผ่านระบบอินเตอร์เน็ต โดยมีเงื่อนไขว่ากิจกรรมที่เกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงดังกล่าวจะต้องผิดกฎหมาย ไม่ว่าจะเป็นกฎหมายสหพันธรัฐ หรือกฎหมายระดับมลรัฐ ถ้าถูกกฎหมาย ก็จะไม่เข้าไปยุ่ง นอกจากนนี้ กฎหมายฉบับนี้ยังให้อำนาจในการที่กระทรวงการคลัง และบอร์ดบริหารระบบธนาคารกลาง ภายใต้การปรึกษาของอัยการสูงสุด (US Attorney General) ในการวางกฎระเบียบให้บริษัทการเงิน รวมถึงธนาคารต่าง ๆ จัดทำระบบในการที่จะตรวจสอบ ระบุ ปิดกัน ป้องกัน ห้ามปราม ไม่ให้มีการทำธุรกรรมทางการเงินที่เกี่ยวเนื่องเชื่อมโยงกับการพนันบนอินเตอร์เน็ตเกิดขึ้นได้ หากกล่าวโดยสรุป กฎหมายนี้ไม่ได้เข้าไปยุ่งกับการพนันออนไลน์โดยตรง แต่จะทำให้การโอนจ่ายเงิน ชำระค่าพนัน ลำบากมากยิ่งขึ้น
สำหรับการโฆษณาการพนันในสหรัฐ มีกฎหมายระดับสหพันธรัฐ Communications Act of 1934 ห้ามไม่ให้มีการโฆษณาการพนัน จะเห็นว่าในส่วนของไทย และอเมริกา จะมีความคิดคล้ายกัน คือไม่ค่อยสนับสนุนเรื่องของการพนันออนไลน์ ในขณะที่ไทยห้ามเด็ดขาด อเมริกายังมีการเปิดอิสระบ้างเล็กหน่อย แต่ก็ยังให้ความสำคัญในเรื่องของการเข้าไปควบคุมอยู่
สำหรับสหราชอาณาจักร มีกฎหมายเกี่ยวกับการพนันหลายฉบับ โดยมี Betting and Gaming Act 1960 เป็นกฎหมายที่วางรากฐาน ว่าใครจะเปิดร้านพนันสามารถขอใบอนุญาตได้ ซึ่งแต่ก่อน ภายใต้กฎหมายนี้ ต้องไปขอที่ magistrates’ court ต่อมามี The Gambling Act 2005 ซึ่งเป็นกฎหมายใหม่สุด กฎหมายฉบับนี้มีแนวคิดที่ต่างไปจากไทยและอเมริกา กฎหมายนี้จะใช้บังคับเฉพาะในประเทศอังกฤษ เวลส์ และสก็อตแลนด์ ไม่รวมไอร์แลนด์เหนือ ประเด็นแรก คือกฎหมายนี้ให้อำนาจในการออกใบอนุญาตกับองค์การบริหารท้องถิ่น เช่น City Council แทน และมีการจัดตั้ง Gambling Commission ขึ้น ซึ่งมีหน้าที่หลัก คือ 1. ควบคุมการให้ใบอนุญาต 2. เฝ้าตรวจตราเว็บไซต์การพนัน ซึ่งเกี่ยวข้องกับการพนันออนไลน์ 3. วางมาตรการต่าง ๆ เพื่อควบคุมให้การพนันทุกประเภทที่อยู่ในสหราชอาณาจักร fair และให้มีมาตรการคุ้มครองเด็ก และผู้เปราะบาง Gambling Act นี้ มีเป้าหมาย 3 ประการ คือ 1. ป้องกันไม่ให้การพนันเป็นแหล่งสำหรับอาชญากรรม หรือความไม่สงบเรียบร้อย หรือไปเกี่ยวข้องกับอาชญากรรม รวมถึงเป็นแหล่งสนับสนุนทางการเงินให้กับอาชญากรรมด้วย 2. เพื่อให้มั่นใจว่าการพนันเป็นไปอย่าง fair 3. ป้องกันเด็ก และเยาวชน เนื่องจากในราสหราชอาณาจักร คนที่จะเล่นการพนันได้ต้องอายุ 18 ปีขึ้นไป และป้องกันผู้เปราะบาง เช่น ผู้ที่ติดพนันจนเป็นหนี้ หรือผู้ที่มีปัญหาทางจิต ไม่ให้ได้รับอันตราย หรือถูกแสวงหาประโยชน์โดยไม่ชอบจากการพนัน
สำหรับการโฆษณาการพนันในสหราชอาณาจักร มีการกำหนดให้ธุรกิจภายในประเทศที่ได้รับใบอนุญาต โฆษณาได้ แต่ธุรกิจการพนันที่มาจากต่างประเทศ หรือไม่ได้รับใบอนุญาต ไม่สามารถที่จะโฆษณาได้ เว้นแต่ประเทศที่อยู่ใน whitelist
ทั้งนี้ แนวคิดต่าง ๆ ขึ้นอยู่กับวัฒนาธรรม และสภาพสังคมของแต่ละประเทศ ว่าเขามองเรื่องการพนันอย่างไร และอนุญาตให้มากน้อยแค่ไหน
ร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี รองสว.กลุ่มงานสนับสนุนคดีเทคโนโลยี บก.ปอท. (วิทยากร) : กล่าวถึง บทบาทของการพนันในสังคมไทย โอกาสเกิดการก่ออาชญากรรม รวมถึงมาตรการในการกำกับดูแลเว็บไซต์การพนันในเมืองไทย หรือการโฆษณาต่าง ๆ ในเมืองไทย
การพนันอยู่กับสังคมไทยมาตั้งแต่เราจำความได้ ทั้งนี้ การพนันไม่ใช่อาชญากรรม แต่เป็นอบายมุขที่ก่อให้เกิดอาชญากรรม มันเกิดความรุนแรงขึ้นมาจนเราหันกลับมามองว่าการพนันคือปัญหาสังคม มีอยู่ช่วงหนึ่งที่พนันบอลเยอะมาก พนักงานแบงค์โกงเงินแบงค์ พนักงานบริษัทโกงเงินบริษัท ข้าราชการโกงเงินของหน่วยงาน ทุจริตคอรัปชั่น พอถูกจับ ทุกคนตอบแบบเดียวกันว่าเป็นหนี้พนัน จึงทำให้ทุกส่วนของภาครัฐ ภาคสังคมเริ่มหันมามองว่าการพนันเป็นปัญหาสังคม
สำหรับการพนันออนไลน์ จริง ๆ แล้วก็เป็นเพียงการพนันรูปแบบปกติธรรมดา ที่อยู่บนอากาศ แต่การที่มันไม่สามารถคัดกรองคนที่เข้าไปเล่นได้ ความรุนแรงของมันจึงเกิดขึ้นมาอีก เด็กเล็กที่มี smartphone และใช้เป็น ก็เข้าไปเล่นพนันกันแล้ว หลาย ๆ คนดูซีรี่ย์เกาหลี โฆษณาก็ขึ้นมาแล้ว ถ้าถามว่าผิดกฎหมายหรือไม่ หลายคนมองว่าอยู่บนอินเตอร์เน็ต บนคอมพิวเตอร์ ต้องผิด พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ ความผิดตาม พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ มีอยู่สามกลุ่มเท่านั้น ได้แก่ 1. คอมพิวเตอร์ตกเป็นเป้าหมาย คือ hack 2. ใช้คอมพิวเตอร์เป็นเครื่องมือในการกระทำความผิด ซึ่งก็คือมาตรา 14 (1) เรื่องฉ้อโกง มาตรา 16 เป็นเรื่องหมิ่นประมาทในลักษณะที่เอาภาพบุคคลไปตัดต่อแต่งเติม ทำให้เขาเสื่อมเสียชื่อเสียง รวมไปถึงภาพของคนตายด้วย 3. การนำเข้าเนื้อหาที่ไม่เหมาะสม ซึ่งหลาย ๆ ประเทศไม่เป็นความผิดตาม พ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ เพราะฉะนั้น การพนันออนไลน์ จึงไม่เป็นความผิดตามพระราชบัญญัติดังกล่าว เมื่อไม่เป็นความผิดตามพ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ จึงไม่สามารถดำเนินการปิดกั้นเว็บไซต์การพนัน ตามพระราชบัญญัติดังกล่าวได้ อย่างไรก็ดี แม้จะเป็นกรณีตามพระราชบัญญัติดังกล่าว การดำเนินการปิดกั้นก็มีขั้นตอนที่ยุ่งยาก และใช้เวลานาน อีกทั้ง พอปิดกั้นไปแล้ว ด้วยเรื่องของความมั่นคงของฐานข้อมูล ไม่เกิน 3-5 นาที เซิร์ฟใหม่ขึ้นทันที การปิดกั้นจะไม่มีประโยชน์
อย่างไรก็ตามไม่ได้หมายความว่าจะไม่ผิดตามกฎหมายอื่น เพราะทุกสิ่งทุกอย่างที่ปรากฏบนคอมพิวเตอร์ บนอินเตอร์เน็ต เครือค่าย สามารถใช้เป็นพยานหลักฐานในการยืนยันการกระทำความผิดอื่นได้ ดังนั้น เมื่อการพนันออนไลน์ไม่เป็นความผิดตามพระราชบัญญัติดังกล่าว เราก็ดูกฎหมายอื่นที่สามารถใช้ดำเนินคดีกับเขาได้ คือ พ.ร.บ. การพนัน ซึ่งมาตรา 12 มีหลักว่า ห้ามจัดให้มี โฆษณา เชิญชวน บังคับขู่เข็ญ ชักจูง ห้ามเล่นบัญชี ก บัญชี ข และอื่น ๆ ที่เข้าลักษณะ ทั้งนี้ พอผิดพรบการพนัน เมื่อดูมาตรา 12 จะเห็นว่า คนที่ทำความผิดตามพ.ร.บ. การพนัน มีสามส่วน 1. คนจัดให้เล่น หรือเจ้ามือ 2. คนโฆษณา คนช่วยประกาศ คนชักจูง 3. ผู้เล่น ปัจจุบัน พนันออนไลน์ เว็บไซต์อยู่ที่ต่างประเทศ ตั้งอยู่ในประเทศที่การพนันถูกกฎหมาย เราไม่สามารถจับคนเล่นได้ เพราะปัจจุบันคนเล่นในมือถือ ซึ่งเป็นคอมพิวเตอร์ประเภทหนึ่ง จะเอาอำนาจอะไรไปดู ไม่มีอำนาจ ไม่มีเหตุอันควร เหตุต้องสงสัย ไม่ใช่เหตุซึ่งหน้าตามบัญชีท้ายประมาวมวลกฎหมายอาญา เพราะฉะนั้น สิ่งที่ทำได้ คือ จับคนโฆษณา คนชักชวน โดยต้องมีการพิสูจน์ทราบตัวตนว่าเขาเป็นใคร และเจ้าของหรือผู้ใช้สื่ออนไลน์นั้นที่ทำหน้าที่โฆษณา หรือทำการชักชวนให้คนเล่นพนัน มีตัวตนอยู่จริงหรือไม่ แล้วตัวตนที่มีอยู่จริงนี้อยู่ที่ไหน แล้วตัวตนที่มีอยู่ที่นั่นใช่ตัวจริงที่ใช้หรือไม่ สำหรับการดำเนินคดีกับเจ้าของเว็บไซต์ได้ ถ้าเว็บไซต์อยู่ข้างนอก ตัวคนอยู่ข้างใน หากเราพิสูจน์ได้ว่าเขาเป็นเจ้าของ มีความเชื่อมโยง ก็สามารถดำเนินการได้
คุณพงศ์ธร ทองด้วง ผู้อำนวยการส่วนนิติการ กองกฎหมาย ปปง. (วิทยากร) : ในมุมของกฎหมายฟอกเงิน หรือกฎหมายป้องกันและปราบปรามการฟอกเงิน เรื่องของการพนัน ไม่ได้ถูกกำหนดเป็นมูลฐานหนึ่งในพ.ร.บ. การฟอกเงินตั้งแต่ปี พ.ศ. 2542 แต่ถูกกำหนดในช่วงปี พ.ศ. 2550-2551 เพราะว่าเรื่องการพนันมีปัญหาค่อนข้างเยอะ โดยเฉพาะคนไทยก็มีการติดพนันกันค่อนข้างเยอะ แต่อย่างไรก็ดี ในยุคเดียวกัน มีพ.ร.บ. คอมพิวเตอร์ เราก็ยังไม่ได้คิดในเรื่องของพนันออนไลน์ ยังมองเรื่องการพนันที่มีการเล่นกันในงานวัด บ่อนใหญ่ ๆ ที่มีคนเล่นจำนวนมาก ๆ ถ้าย้อนไปดูประวัติศาสตร์กฎหมายที่ปปง. เคยร่างไว้ในยุคนั้น ก็จะพบว่าเกณฑ์กฎหมายบังคับใช้ลำบากมาก เพราะกรณีที่จะเป็นมูลฐานได้ต้องมีผู้เล่น 100 คนขึ้นไป ประเด็นที่สอง ต้องมีวงเงินที่เล่น 10 ล้านบาทขึ้นไป ส่วนใหญ่ยังไงก็ไม่ถึงสิบล้าน ดังนั้น กฎหมายจึงแทบจะไม่มีประสิทธิภาพในแง่ของการปราบปรามในเรื่องของการพนัน ต่อมามีการแก้ไข จากเดิมสิบล้านบาท เป็นห้าล้านบาท ปัจจุบันยอดห้าล้านบาทก็ยังคงอยู่ แต่สิ่งที่ตัดออกไปคือจำนวนคน ปัจจุบันจำนวนคนไม่มีแล้ว แต่สิ่งที่เพิ่มเข้ามา คือเรื่องการพนันทางอิเล็กทรอนิกส์ ซึ่งตอนนั้นยังไม่ได้ใช้คำว่า “พนันออนไลน์” แต่ก็มีนัยยะอย่างเดียวกัน เจตนารมณ์คือเรื่องออนไลน์
ในส่วนของกฎหมายฟอกเงินนั้น จริง ๆ แล้วเป็นการพูดในมุมของการที่เอาเงินจากการก่ออาชญากรรมมาฟอก หมายความว่า ไปทำผิดอะไรมาแล้ว เช่น ความผิดเรื่องยาเสพติด ค้ามนุษย์ ทุจริต หรือแม้แต่เรื่องการพนัน ซึ่งเป็นหนึ่งในความผิดมูลฐาน คือความผิดอาญาที่ก่อให้เกิดรายได้ที่เอามาฟอกนั่นเอง เมื่อพูดถึงการฟอกเงิน เรากำลังพูดกระบวนการ หรือวิธีการในการทำให้เงินหรือทรัพย์สินที่ได้มาโดยไม่ถูกต้องเหล่านั้น ทำอย่างไรก็ได้ให้มันดูเหมือนได้มาโดยถูกต้อง โดยชอบด้วยกฎหมาย หรือโดยสุจริต เป็นการหาวิธีการหรือเทคนิคของการกลบเกลื่อนร่องรอยความไม่ถูกต้องของเงินที่ได้มา อาชญากรนิยมนำเงินเข้ามาฟอกในระบบ นำมาเข้าในระบบธนาคาร นำมาซื้อสินทรัพย์ นำมาลงทุน ตั้งบริษัทบังหน้าเพื่อฟอกเงิน เมื่อพูดถึงเหตุผลของการฟอกเงิน ก็มีเหตุผลหลายประการที่อาชญากรคิดจะก่ออาชญากรรมเรื่องการฟอกเงิน เช่น การหลบเลี่ยงการถูกดำเนินคดี การที่จะเอาเงินหรือทรัพย์ที่ได้มาแล้วเพื่อไปแสวงหาประโยชน์ การหลบเลี่ยงการถูกยึด อายัดต่าง ๆ การหลบเลี่ยงภาษี ฝากเงินในบางประเทศที่มีมาตรการทางกฎหมายที่ไม่ค่อยเข้มข้นเท่าไหร่ นี่ก็เป็นเรื่องของเหตุผลหรือมูลเหตุจูงใจของการกระทำความผิดทั้งสิ้น
ในกระบวนการหรือขั้นตอนของการฟอกเงิน ส่วนใหญ่พบว่าอาชญากรมักจะได้เงินมาในรูปของเงินสดจำนวนมาก การที่จะไม่ให้รู้ว่าได้มาโดยไม่ถูกต้อง ก็ต้องหาที่ดูดซับเงินเหล่านั้น การวางไว้เฉย ๆ ที่บ้าน ค้นก็อาจจะเจอ การจะปกปิดร่องรอย ก็ต้องหาที่ฟอก โดยการนำเงินเข้ามาไหลเวียนในระบบเศรษฐกิจ ซึ่งก็มีพัฒนาการในเรื่องของธุรกรรมที่มันเปลี่ยนแปลงไป ท้ายที่สุดแล้วเอาเงินเข้ามาในระบบ ลำพังแค่นั้นอาจจะไม่พอ ก็ต้องมีเรื่องของการกระจัดร่องรอยความสกปรก หรือ Layering ทำธุรกรรมหลาย ๆ ชั้นที่มีความซับซ้อน ยิ่งมีความซับซ้อนเท่าไหร่ การสาวกลับไปหาต้นตอของเงินก็ยิ่งทำได้ยาก ท้ายที่สุด เมื่อผ่านกระบวนการของการทำธุรกรรมดังกล่าว เงินก้อนนั้นก็กลับมาในฐานะของเงินที่ไปซื้อทรัพย์ที่ดูเหมือนว่าได้มาโดยถูกต้องตามกฎหมาย หรือ Integration ก็คือผ่านกระบวนการของการฟอกแล้ว กล่าวคือ เงินกลับมาในฐานะของเงินที่ดูเหมือนได้มาโดยถูกต้องแล้ว มีที่มาที่ไปที่อธิบายได้ แม้ว่าต้นตอมันอาจจะไม่ถูกต้องก็ตาม
รูปแบบการฟอกเงิน ปัจจุบันก็เปลี่ยนไป แน่นอนว่าในโลกนี้ปัจจุบันเรายังนิยมการใช้เงินสดในการทำธุรกรรมกันอยู่ หลายคนยังไม่ค่อยมั่นใจในเรื่องของ internet banking ไม่กล้าใช้ ไปธนาคาร ถือบัญชีไปอัพสมุด แต่หลายคนบอกว่าเขาเลือกความสะดวกสบายใช้โทรศัพท์ ทำไมเงินสดยังเป็นที่นิยมในเรื่องของการฟอกเงิน เพราะเมื่อไหร่ก็แล้วแต่เราถือเงินสด มันติดตามร่องรอยทางการเงินไม่ได้ การที่เรามีเงินสดอยู่ที่บ้านสิบล้านตอนนี้ ไม่มีใครรู้ว่าเรามี แต่ถ้าเราเอาเงินสิบล้านนั้นมาฝากธนาคารเมื่อไหร่ ธนาคารก็จะรู้ มันจะปรากฏร่องรอยทางการเงินขึ้นมา ดังนั้น อาชญากรส่วนหนึ่งจึงนิยม บ้านเราปัจจุบัน คือการขนเงินสดข้ามแดน ถือผ่านสนามบิน หิ้วไปขึ้นเครื่อง แม้กฎหมายบอกว่าต้องสำแดงก็ตาม ถ้าคนที่จะต้องการลักลอบขน ก็ไม่มีทางสำแดงต่อเจ้าหน้าที่ ซึ่งเป็นหลักการทั่ว ๆ ไป ดังนั้น เรื่องเงินสดจึงยังเป็น pain point อันหนึ่งในแง่ของการบังคับใช้กฎหมาย ทุกประเทศเหมือนกัน อีกแบบหนึ่งคือ บทบาท ณ ปัจจุบัน ที่เราพูดกันเยอะ ก็คือเทคโนโลยีทางการเงิน หรือเรียกย่อ ๆ ว่า FINTECH เช่น การโอนเงินผ่านมือถือทั้งหลาย สิ่งเหล่านี้เข้ามา และสะดวก ทำธุรกรรมได้ทุกที่ทุกเวลา เมื่อก่อน ใครอยากจะฟอกเงินต้องไปธนาคารตอนธนาคารเปิด เดี๋ยวนี้จะฟอกเงินตอนไหนก็ได้ แล้วแต่ว่าจะทำธุรกรรมตอนไหน ดังนั้น รูปแบบการฟอกเงินปัจจุบันก็เปลี่ยนไป ซึ่งสอดคล้องกับรูปแบบของอาชญากรรมที่เปลี่ยนไปด้วย
ช่องทางที่นิยมในการฟอกเงิน ในเรื่องของการใช้เงินสด ทำธุรกรรมไม่ผ่านระบบการเงิน แลกเปลี่ยนตามร้านที่ไม่ได้รับอนุญาตจากทางธนาคารแห่งประเทศไทยเป็นต้น หรือแม้แต่การขนทางกายภาพ ขึ้นเครื่องบินเข้ามา ขนทางเรือ และอีกกลุ่มหนึ่ง ที่เป็นช่องทางหลัก ๆ ซึ่งกลุ่มนี้ อาชญากรนิยมมากที่สุด แม้จะมีความเสี่ยงก็ตาม ก็คือการฟอกในระบบการเงิน กลุ่มที่เป็นการฟอกโดยระบบการเงิน ก็จะมีเรื่องของสถาบันการเงิน เช่น ธนาคาร ร้านแลกเปลี่ยนเงิน หรือแม้ปัจจุบันพัฒนาการที่ไปไกลกว่านั้น คือ พวก virtual asset เช่น bitcoin ต่าง ๆ ซึ่งถูกมองว่าถูกเอามาใช้ในแง่ของการฟอกเงินได้เช่นเดียวกัน หรือแม้ในการสนับสนุนทางการเงินแก่การก่อการร้าย แม้ในบ้านเรายังไม่ปรากฏชัดเจน อีกกลุ่มนึง คือกลุ่มธุรกิจที่ให้บริการทางการเงิน พวกคนที่ให้บริการเกี่ยวกับการแลกเปลี่ยนเงิน โอนเงิน หรือชำระเงินอิเล็กทรอนิกส์ และกลุ่มที่เป็นผู้ประกอบวิชาชีพ อาจจะเป็นอีกกลุ่มหนึ่งที่เอื้อต่อการฟอกเงิน เช่น นายหน้าอสังหา
มาตรฐานสากลด้าน AML/CFT ของ FATF ได้ออกมาตรการปกป้องระบบการเงินของโลก ไม่ให้ถูกอาชญากรเอาเงินสกปรกเข้ามาฟอกในระบบ ในตอนท้ายของข้อแนะนำ เขาแนะนำเรื่องอาชญากรรมร้ายแรงว่าแต่ละประเทศต้องกำหนดให้ความผิดอาญาร้ายแรงอย่างน้อย 21 ประเภทต้องเป็นความผิดมูลฐานในความหมายนั้น ๆ แต่ไม่มีเรื่องการพนัน แต่ที่ประเทศไทยต้องกำหนด มีอีกแนวคิดหนึ่งที่บอกว่า ประเทศต่าง ๆ อาจจะพิจารณาเลือกความผิดอาญาร้ายแรงเป็นความผิดมูลฐาน แสดงว่าประเทศไทยกำลังมองว่าการพนันเป็นเรื่องร้ายแรง นอกจากนั้นแล้วยังมีการกำหนดมาตรการเชิงป้องกัน และปราบปราม การกำหนดมาตรการริบทรัพบ์เลยถูกเอามาใช้ เมื่ออะไรก็แล้วแต่ถูกกำหนดเป็นความผิดมูลฐานแล้ว ก็ต้องมีมาตรการริบทรัพย์ ขณะเดียวกันประเทศต่าง ๆ ก็ต้องมีมาตรการด้านป้องกันด้วย ที่ไม่ให้อาชญากรนำเงินมากฟอกในระบบได้ ในหมวด d ว่าด้วยมาตรการป้องกัน เช่น ธนาคารรายงานธุรกรรมสงสัย ซึ่งเป็นเครื่องมือที่ผู้มีหน้าที่รายงานเขาจะคอยตรวจจับเฝ้าระวัง ถ้ามีธุรกรรมผิดปกติ ก็จะรายงานไปที่ปปง. แม่โอนมาทุกเดือน วันนึงโอนไปต่างประเทศบ่อยมาก ที่ปรากฏในเว็บการพนัน ก็น่าสงสัยว่าจะเกี่ยวข้องกับการพนันออนไลน์ แจ้งปปง. ซึ่งเป็นประโยชน์ในแง่ของการตรวจจับความผิดปกติต่าง ๆ หรือเงินสกปรก
เจตนารมณ์ของกฎหมายฟอกเงิน ต้องการตัดวงจรการประกอบอาชญากรรม เพราะในยุคนี้อาชญากรไม่กลัวติดคุก โดยเฉพาะอาชญากรรมทางเศรษฐกิจ เพราะเงินมหาศาลที่ได้จากการกระทำความผิด แม้ติดคุก ออกมา ความร่ำรวยยังอยู่ แต่ถ้าถูกริบ ยึด ไม่เหลืออะไรเลย เพราะงั้นเขาไม่กลัวติดคุก แต่กลัวถูกริบทรัพย์ กฎหมายฟอกเงินออกมาเพื่อตัดแรงจูงในของอาชญากร มาตรการในพระราชบัญญัติฟอกเงินก็จะมีสองส่วน คือ ด้านป้องกัน และปราบปราม ธุรกรรมที่มีเหตุสงสัยที่เกี่ยวข้องกับการพนันถูกรายงานเข้ามาเยอะมาก อาจใช้สืบเส้นทางการเงินได้ ส่วนด้านปราบปราม การริบ หรือยึดทรัพย์ ของคนที่ไปก่ออาชญากรรมและได้เงิน ซึ่งเรื่องการพนันก็เป็นหนึ่งในนั้น ภารกิจของปปง. ปปง. ก็มีหน้าที่ในการกำกับดูแลผู้มีหน้าที่รายงาน
กฎหมายฟอกเงิน นิยาม มาตรา 3 (9) ความผิดมูลฐานเรื่องการพนัน มุ่งเน้นไปที่สองส่วนด้วยกัน อันแรก เป็นผู้จัด แต่เล่นกันทางกายภาพ โดยเอาวงเงินมาจับ 5 ล้านบาทขึ้นไป ซึ่งปัจจุบันยังไม่เคยถึง อีกอัน คือเล่นพนันทางสื่ออิเล็ก หรือพนันออนไลน์ จุดน่าสังเกต ในบทนิยามคำว่าความผิดมูลฐานในวรรคท้าย จะบอกว่าความผิดมูลฐานตามวรรคหนึ่งให้รวมถึงความผิดอาญานอกราชอาณาจักร ซึ่งหากการกระทำความผิดนั้น ได้กระทำในราชอาณาจักรจะเป็นความผิดมูลฐานด้วย ประเด็นที่ตนอยากจะชวนทุกคนคิด คือ ถ้าวันนี้ไปเล่นการพนันที่ประเทศเพื่อนบ้าน เอาเงินสุจริตไปเล่นพนัน เดินออกมาจากบ่อน เข้ามาในประเทศไทย เจ้าหน้าที่รัฐไทยจะดำเนินการกับเงินก้อนนั้นได้หรือไม่ แหล่งกำเนินถูกต้องตามกฎหมายประเทศนั้น แม้อีกประเทศนึงจะผิดกฎหมาย มันจะไปริบเขาได้หรือไม่ ส่วนตัวตนมองว่าไม่ได้ เพราะต้นกำเนินถูกต้อง ย่อมถูกต้องเสมอ คล้าย ๆ หลักการส่งผู้ร้ายข้ามแดน ปัญหาซ้อนไปอีก พนันออนไลน์ไม่มีอนาเขต จะแยกดินแดนกันยังไง แทงบอลจากประเทศไทย แต่เล่นในประเทศที่การพนันถูกต้อง ไทยผิด แต่แทงที่บ่อนถูกกฎหมายในต่างประเทศ แต่ปัจจุบัน โดยส่วนใหญ่ศาลลงหมด เพราะท้ายสุดในบ้านเรามันก็ผิด ต่อให้เล่นบ่อนต่างประเทศที่ถูกกฎหมาย
อีกมุมหนึ่ง ในเรื่องความร่วมมือระหว่างประเทศ สมมติวันนี้เล่นการพนันในบ้านเรา ผิดกฎหมาย วันดีคืนดีอาชญากรเอาเงินไปฟอกต่างประเทศ ในประเทศที่การพนันถูกกฎหมาย ประเทศไทยขอความร่วมมือระหว่างประเทศ ช่วยตรวจสอบให้หน่อย เจอก็ช่วยยึด เพื่อจะ sharing ตามข้อตกลง เอาทรัพย์กลับมาประเทศไทย เพราะว่าแหล่งกำเนินมันอยู่ในบ้านเรา น่าคิดต่อว่าประเทศนั้นจะให้ความร่วมมือหรือไม่ในแง่กฎหมาย เพราะว่าบ้านเขาเป็นสิ่งที่ถูกต้อง อันนี้ก็เป็นเงื่อนแง่ทางกฎหมาย ปัจจุบันยังไม่เจอปัญหานี้ แต่ก็เป็นประเด็นในแง่ของข้อกฎหมาย
นิยาม คำว่า “ทรัพย์สินที่เกี่ยวกับการกระทำความผิด” คือ เงินหรือทรัพย์ที่ได้มาจากการกระทำ ซึ่งเป็นความผิดมูลฐานหรือความผิดฐานฟอกเงิน หรือจากการสนับสนุนช่วยเหลือการกระทำความผิดซึ่งเป็นความผิดมูลฐาน หรือความผิดฐานฟอกเงิน และให้รวมถึงเงินหรือทรัพย์สินที่ได้ใช้ มีไว้เพื่อใช้ในการสนับสนุนความผิดมูลฐาน ประเด็นคือ นอกจากเงินหรือทรัพย์ที่ได้จากการจัดให้มีการเล่นแล้ว ที่ได้มาแล้ว บรรดาเครื่องอุปกรณ์ เข้านิยามนี้หมด ถ้าพนงสอบสวนตรวจค้นเจอเครื่องคอมพิวเตอร์ ริบทรัพย์ที่ใช้อยู่แล้ว สามารถริบได้ ตามประมวลกฎหมายอาญา และกฎหมายฟอกเงิน สอง เงินหรือทรัพย์ที่ได้มาจากการจำหน่ายจ่ายโอนด้วยประการใด ๆ หมายความว่าเงินนั้นเปลี่ยนสภาพ โอนชื่อความเป็นเจ้าของไปยังบุคคลอื่น ก็ยังถือเป็นทรัพย์สกปรกอยู่ ประเด็นสุดท้าย ดอกผลของเงินหรือทรัพย์เหล่านั้น ดังนั้น เงินเกิดดอกออกผล เงินนั้นไปทำธุรกิจแล้วเกิดกำไลขึ้นมา ก็ยังอยู่ในความหมายของทรัพย์สินที่เกี่ยว ดังนั้น คำว่า ทรัพย์สินที่เกี่ยวในกฎหมายฟอกเงิน ค่อนข้างกว้าง และครอบคลุมมากกว่ากฎหมายอาญา สุดท้าย ทั้งนี้ ไม่ว่าจะมีการจำหน่ายจ่ายโอน เปลี่ยนสภาพกี่ครั้ง ไม่ว่าอยู่ในความครอบครองของบุคคลใด สะท้อนให้เห็นว่า กฎหมายฟอกเงินมุ่งที่ตัวทรัพย์สิน ก็คือตามทรัพย์สิน ดังนั้น จะโอนไปใช้ชื่อบุคคลใด
ประเด็น ความเห็นเกี่ยวกับวิธีการแก้ไขปัญหาการพนันออนไลน์ในประเทศไทย
อ.ดร.จอมพล พิทักษ์สันตโยธิน : กล่าวว่า จริง ๆ แล้ว การพนันมันคืออาชญากรรมในตัวมันเองหรือเปล่า ไม่เหมือนกับการฆ่าคน ลัก วิ่ง ชิง ปล้น ที่เป็นอาชญากรรมในตัวมันเอง มันเป็นแค่กิจกรรมอย่างหนึ่งที่อาจจะนำไปสู่อาชญากรรม หรือการกระทำความผิดอย่างอื่นได้ สุดท้ายเราต้องการให้ทิศทางมันไปทางไหน ตัวท่านเองเรียนมาในสายนิติศาสตร์ แต่ได้มาทำงานอยู่ในคณะสังคมศาสตร์หลายปี จึงได้รับแนวคิดทางสังคมศาสตร์เข้ามาด้วย ท่านจึงมีความเห็นว่า ประการแรก ตัวบทกฎหมายที่ใช้บังคับอยู่ในแต่ละสังคมมีความแตกต่างกันไป ขึ้นอยู่กับวัฒนธรรม ความคิดเห็น ของคนในสังคมช่วงนั้น ๆ ก็อาจจะต้องมากำหนดในแนวทางว่า จริง ๆ แล้ว การพนัน ถ้าทำให้มันผิดกฎหมายอยู่อย่างในปัจจุบัน เราจะต้องเผชิญกับปัญหาอะไรต่อเนื่องหรือเปล่า ซึ่งที่แน่ ๆ คือ เรามีปัญหาเรื่องการบังคับใช้ ปราบปราม และปัญหาอื่น ๆ โดยเฉพาะถ้าการพนันขึ้นไปสู่บนพื้นที่ออนไลน์ ข้ามประเทศ ข้ามพื้นที่ทางกายภาพ แล้วเราจะดำเนินการอย่างไรต่อ ในขณะเดียวกัน ถ้าเราทำให้การพนันเป็นเรื่องถูกกฎหมาย สังคมจะต้องเผชิญอะไรต่อ เช่น ลัก วิ่ง ชิง ปล้น ยาเสพติด เป็นต้น อีกประการหนึ่งที่สำคัญ ถ้าเราดูในภาพรวม การพนัน จริง ๆ แล้ว มันเป็นธุรกิจอย่างหนึ่งที่เกี่ยวกับเรื่องของการเงิน คล้ายกับการเอาเงินไปลงทุนในหุ้น ธนาคารต่าง ๆ แต่ความแตกต่างคือ การพนัน เราลงทุนในสิ่งที่คาดเดาไม่ได้ ต่างกับที่เราลงทุนในหุ้น ในธนาคาร เราอาจจะพอคาดเดาได้บ้าง ซึ่งเป็นความเสี่ยงล้วน ๆ คำถามคือ ถ้าเราปล่อยให้มันมีธุรกิจเกิดขึ้น รัฐจะมาดำเนินการควบคุมยังไงกับธุรกิจแบบนี้ ยกตัวอย่างเช่น UK เขาเปิดให้การพนันเป็นเรื่องถูกกฎหมาย โฆษณาก็ได้ แล้วเขาก็เก็บรายได้ตรงนั้นมาเป็นภาษี แบบนี้ประเทศไทยจะรับได้หรือไม่ ถ้าทำให้ถูกกฎหมาย ถ้าเงินตรงนี้อยู่ภายในประเทศ เงินก็จะสามารถนำมาใช้ในกิจการสาธารณะต่าง ๆ ในประเทศได้ แต่ถ้าถามว่าเราควรไปในทิศทางใด ประการแรก มีมิติที่ต้องพิจารณาในเรื่องของสังคมว่า สังคมยอมรับได้มาน้อยแค่ไหน มิติที่เกี่ยวกับเรื่องของการควบคุมของรัฐ ว่ารัฐจะเข้ามาควบคุมได้มากน้อยแค่ไหน หรือว่ารัฐจะเปิดเองเลยหรือไม่ และเรื่องของพื้นที่ออนไลน์ ว่าเราจะจัดการยังไง เพราะว่าแม้การพนันจะถูกทำให้ถูกกฎหมายภายในประเทศไทยแล้ว แต่ว่าเงินในการพนัน ถ้าการพนันออนไลน์ที่อยู่นอกประเทศมันน่าเล่นกว่า เงินก็ไหลออกไปอยู่ดี ตนอาจะให้คำตอบตรงนี้ โดยตรงเลยไม่ได้ว่าควรจะทำยังไง แต่ว่ามันมีเรื่องที่ต้องพิจารณา ถ้าพิจารณาผ่าน มีแนวโน้มที่จะให้ผลดีและง่ายแก่การควบคุมมากกว่า ก็อาจจะเอนเอียงไปทางด้านของการทำให้มันถูกกฎหมาย แต่ถ้าเราพิจารณาแล้วทั้งหมด สังคมไทยยังต้องเผชิญกับปัญหาอย่างอื่นจากการพนันที่เรายังแก้ไม่ได้ สุดท้ายก็ต้องคงให้มีลักษณะเป็นสิ่งผิดกฎหมาย และก็จะต้องไปปรับปรุงแก้ไขกระบวนการในการบังคับใช้กฎหมายต่อไป
ร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี : กล่าวว่า ในทางกายภาพอาจจะเปิดโซน ถ้าอยู่นอกโซน ผู้บังคับใช้กฎหมายก็ดำนเนินการได้เต็มที่ ขยับเพดานโทษออกมา ในเมื่อเขามีให้ทำอยู่แล้ว ต่างประเทศเขาเป็นบริษัทเลย คือทางกายภาพตนคิดว่ามันควบคุมได้อยู่แล้ว ประเทศไทยเป็นเมืองพุทธ แต่มีวันไหนที่ไม่มีข่าวฆ่ากันตายบ้าง ถ้าเราลองเปิดใจแล้วมองหลาย ๆ มิติ ในเมื่อเราปราบไม่ได้ เราลองมาควบคุมมันดีกว่าหรือไม่ สำหรับเรื่องทางกายภาพ สำหรับเรื่องออนไลน์ เส้นทางการเงิน ออนไลน์ไม่มีพรมแดน แต่เราก็ตามที่เส้นทางการเงิน แต่อีกมิตินึง ถ้าทำอย่างนี้แล้ว เรารับได้หรือไม่กับอาชญากรรมที่เกิดขึ้น เช่น หมดตัว โกงเงินไปจ่ายหนี้ ปล้นร้านทอง เราต้องมองในสองมิติ ถ้ามิติทางกายภาพตนเชื่อว่าเราควบคุมได้ แต่เราปราบได้ไม่หมดหรอก จึงควรทำให้มันอยู่ในกรอบ แต่ที่ยากคือ เรื่องของออนไลน์ว่าเราจะทำยังไง ในเมื่อมันแอบ ๆ อยู่ แล้วเงินในระบบเศรษฐกิจของเราหายไปหมด ออกจากระบบไป ทำไมเราไม่ดึงเข้ามาอยู่ในระบบ เรื่องของการฟอกเงิน เรื่องของการตามเส้นทางการเงิน เรื่องของการดำนเนินคดีทางเทคโนโลยี
ทั้งนี้ ตนชื่อว่า สิ่งหนึ่งที่จะทำให้ธุรกิจพนันออนไลน์มันลดลงได้ คือเราต้องสร้างภูมิคุ้มกันให้กับคนในสังคมของเรา ท่านได้เปรียบเทียบพนันออนไลน์กับโรคเอดส์ ถ้าเราไม่ไปยุ่งกับมันก็ไม่ติด ก็ไม่เป็นไร การสร้างภูมิคุ้มกันให้กับคนในสังคมจึงเป็นสิ่งที่จำเป็น
คุณพงศ์ธร ทองด้วง : กล่าวว่า การพนันกับคนไทยอยู่คู่กันมานาน เป็นเรื่องปกติ ในแง่กฎหมาย จะทำให้มันถูกกฎหมายหรือไม่ มีสองมุม ถ้าจะเปิดเสรี ผลกระทบด้านอื่นรับได้หรือไม่ จะมีเรื่องอื่นตามมาหรือไม่ จากประสบการณ์ที่ตนได้ไปประเทศเพื่อนบ้าน ไปดูในบ่อน เต็มไปด้วยคนไทย เท่ากับว่าคนไทยไม่เล่นบ้านตัวเองก็ไปเล่นข้าง ๆ สำหรับทางกายภาพ ดังนั้น เป็นนิตินโยบาย ต้องตัดสินใจไปทางใดทางหนึ่ง ส่วนตัว ตนจึงเห็นด้วยว่าควรทำให้มันถูกต้อง แล้วก็จัดโซนนิ่ง ส่วนพนันออนไลน์เป็นเรื่องที่ค่อนข้างยาก จะกำหนดในลักษณะเดียวกัน เป็นโซนนิ่งยากกว่า
ประเด็น หากประเทศไทยทำให้พนันออนไลน์ถูกกฎหมาย ผลร้ายที่ตามมาคืออะไร
ร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี : การพนันเป็นอบายมุข อบายมุข แปลว่า หนทางแห่งความเสื่อม พอเราเล่นพนันแล้ว ถ้าได้ ก็รอดไป แต่ถ้าเสีย ก็หมดตัว เป็นหนี้ ต้องหาเงินไปใช้หนี้เขา อาชญากรรมเกิดขึ้นทันที การพนันเป็นอบายมุข ไม่ใช่อาชญากรรม สำหรับคำถามที่ว่ามันจะเกิดอาชญากรรมอะไรขึ้นบ้าง แน่นอนว่า ลัก วิ่ง ชิงปล้น ถ้าได้ไปก็จบ แต่บังเอิญผู้เสียหายไม่ยอม ชักปืนยิง ทีนี้ไม่ได้สูญเสียแค่ทรัพย์ แต่สูญเสียไปถึงชีวิตด้วย นี่คือผลพวงที่อาจจะตามมาถ้าเราเปิดเสรี ต้องอย่าลืมว่าถ้าเราควบคุม หรือต้องการสิ่งใดสิ่งหนึ่งอีกสิ่งหนึ่งก็จะเกิดขึ้นมา เช่นเวลาเราสร้างถนน ให้มีการเดินทางที่สะดวกขึ้น เราต้องตัดต้นไม้กี่ต้น สภาวะแวดล้อมเปลี่ยนไปเท่าไหร่ เรายอมรับได้หรือไม่ เรื่องของการพนันก็เช่นกัน
ประเด็น : วิธีการในการบูรณาการ ประสานงาน ให้หน่วยงานแต่ละหน่วยงานทำงานร่วมกันอย่างมีประสิทธิภาพ
คุณพงศ์ธร ทองด้วง : ปัจจุบัน อาชญากรรมหลาย ๆ ประเภท โดยเฉพาะอาชญากรรมในยุคหลัง ๆ ที่ก่อให้เกิดเงินหรือรายได้ จะมีเรื่องของเส้นทางการเงิน ประเด็นคือ ทำอย่างไรให้หน่วยงานดำเนินการ มันจะได้ดำเนินการตั้งแต่ต้นไปพร้อม ๆ กัน ธรรมชาติของอาชญากรรมที่เกี่ยวข้องกับการฟอกเงิน ถ้าเมื่อไหร่ที่รู้ว่ากำลังถูกตรวจสอบหรือถูกดำเนินคดี เงินก็จะกระจายหายไปหมด เพราะฉะนั้นการที่จะบังคับใช้กฎหมายให้มีประสิทธิภาพ หน่วยงานภาครัฐจะต้องมีการประสานงานกันตั้งแต่ต้น มีการแลกเปลี่ยนข้อมูล มีการนัดแนะกัน เพราะถ้าต่างคนต่างทำ ก็อาจจะได้ตัวระดับกลาง แต่ตัวหลักไปไม่ถึง การจับก็จะเป็นการตัดตอน ก็จะมีการไปหาตัวแทนตัวใหม่ หรือคนกลุ่มใหม่เข้ามาอีก วนอยู่แบบนี้ ไม่มีทางที่จะแก้ปัญหาได้ครบวงจร ดังนั้น ทุกวันนี้ พนักงานสอบสวนเองก็พยายามที่จะดึงปปง. เข้าไปร่วมตั้งแต่ต้น ในการที่จะแชร์ข้อมูลเส้นทางการเงิน ในขณะเดียวกัน ปปง.เองก็ได้ข้อมูลตัวละครจากพนักงานสอบสวน เอามาเช็คว่าเขามีธุรกรรม มีอะไรบ้าง จะได้ตรวจสอบเข้าไปพร้อม ๆ กัน ซึ่งตรงนี้ตนเห็นว่าอาจจะเป็นแนวทางหนึ่งที่น่าจะเพิ่มการบังคับใช้กฎหมายให้มีประสิทธิภาพในปัจจุบัน
อ.ดร.จอมพล พิทักษ์สันตโยธิน : ปัญหานี้ ในมุมมองทางสังคมศาสตร์ จะมีอีกปัญหาหนึ่ง คือพ่อแม่ติดพนัน และวัน ๆ ก็อยู่แต่ในบ่อนพนัน ไม่ว่าบ่อนเล็กบ่อนใหญ่ ก็จะเกิดเป็นปัญหาทางสังคมที่ลูกขาดความอบอุ่นจากพ่อแม่ ขาดการดูแลเอาใจใส่ และลูกก็อาจจะเล่นตาม เป็นปัญหาอีกทอดหนึ่ง ซึ่งกฎหมายคงจะเข้ามาในมิติทางสังคมตรงนี้ค่อนข้างยาก แต่สิ่งที่ทำได้คือมาตรการทางสังคมที่จะช่วยสร้างภูมิคุ้มกันให้แก่คนว่า สุดท้ายแล้วการพนันจะนำไปสู่อะไร แล้วตนเชื่อว่าคงไม่มีนักเล่นพนันคนไหนที่รวยจริง ๆ เงินมาก็เสียไปทันที คนที่รวยจริง ๆ ก็คือเจ้าของบ่อน หรือเจ้ามือ เพราะมันคือการหมุนเวียนเงิน ซึ่งจริง ๆ แล้วคนเล่นรายย่อยมีแต่ โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การพนันแต่ละชนิด รวมถึงออนไลน์ เขามีวิธีการเชิญชวนให้เราเข้ามาในวงการ เช่น ให้เงินไปเล่นในตอนต้น แต่สุดท้านถ้าเราไม่หยุดตัวเอง เราก็จะจ่ายไปเรื่อย ๆ สุดท้ายมันจะหยุดไม่ได้ และเรื่องการติดการพนันเป็นอาการทางพฤติกรรมอย่างหนึ่ง มีคนที่เล่นแล้วหยุดได้จริง ๆ แต่ว่าคนที่เล่น ตอนแรกได้ มันเป็นเรื่องทางจิตวิทยา ก็ลงต่อ สักพักหนึ่งก็จะเสีย ก็อยากจะลงต่อไปเรื่อย ๆ เพื่อให้ได้คืน แต่ว่าของเก่าที่จะได้คืนมันยากมาก ก็จะกลายเป็นหนี้สะสม และนำไปสู่อาชญากรรมอย่างอื่น ลัก วิ่ง ชิง ปล้น ฆาตรกรรม ตลอดจนการซื้อขายยาเสพติด ซึ่งเป็นอีกประเภทหนึ่ง รวมไปถึงเรื่องของการฟอกเงิน แล้วเราจะให้การพนันผิดกฎหมายอยู่อย่างในปัจจุบันหรือไม่ ซึ่งในปัจจุบันผิดกฎหมาย มันก็จะอยู่ใต้ดินทั้งหมด แต่ถ้าทำให้ถูกกฎหมาย การพนันก็อาจจะขึ้นมาอยู่บนดินบ้าง ในส่วนนี้ เราก็จะมีการควบคุม และมีการสร้างภูมิคุ้มกันให้กับคนในสังคม อย่างน้อยส่วนที่ขึ้นมาอยู่บนดิน มันก็น่าจะควบคุมได้สะดวกและง่ายกว่า ส่วนที่เหลือเราก็ต้องหาทางจัดการกันต่อไป สุดท้ายมันก็ยากที่จะบอกว่าจะทำอย่างไรดี ซึ่งขึ้นอยู่กับสภาพสังคมและนโยบายของรัฐ
ร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี: กล่าวว่า เรื่องของการบูรณาการความร่วมมือของหน่วยงานภาครัฐ ในตอนแรก ก็ต่างคนต่างทำ แต่พอกฎหมายปปง. มันมีความเข้มข้น มีการกำหนดความผิดมูลฐาน หลัง ๆ ในมุมของหน่วยงานสอบสวนกลางซึ่งรับผิดชอบคดีใหญ่ ๆ ทุกประเภท ก็มักจะพ่วงปปง. ไปด้วยเลย ทุกวันนี้มีการบูรณาการกัน ในลักษณะที่ตำรวจเข้าไป ปปง. เข้า พยายามที่จะเอาทุกข้อกฎหมาย ทุกหน่วยงาน ทุกองค์กรที่มีเข้าไปรุมมัน
คำถามเพิ่มเติมจากการสัมมนา
คำถาม (1) : การที่เรามองการพนันว่าเป็นอบายมุข อาจจะไม่ใช่ทางออก เราต้องหา value ของมัน สาเหตุที่เราเล่นพนันอยู่ เพราะมันจะเกิดสารแห่งความสุขหลั่งออกมา อุตสาหกรรมของการพนันไม่ใช่เรื่องของการลงทุน แต่เราทำแล้วมีความสุข ถ้าเราเข้าใจแบบนี้ การมองการพนันจะเปลี่ยนไป ปัญหาไม่ใช่เราเล่นแล้วมันแพ้ แต่เพราะกติกามันไม่ได้ถูกทำมาให้เราชนะอยู่แล้ว การพนันออนไลน์ ก็เป็นการฉ้อโกงอย่างหนึ่ง โดนโกงเงิน หรือโอกาสชนะน้อย เราก็จะเสียมากกว่า หรือแม้แต่ทางกายภาพ การที่แพ้ก็เกิดจากการโกง ไม่ใช่เราเล่นแล้วแพ้ เพราะฉะนั้น มันจึงต้องมีจุดสมดุล ก็เปิด แล้วมีกติกาที่เหมาะสม มีหน่วยงานคอยตรวจสอบ เงินเข้าเงินออก ก็ไม่น่ามีปัญหาอะไร ถ้ากติกายุติธรรม ตัวผู้ประกอบธุรกิจจะได้อะไร อาจจะต้องมีค่าธรรมเนียมต่าง ๆ ในการถอนเงินด้วย เราอาจะต้องมีการพนันออนไลน์ที่น่าเชื่อถือ มีรัฐรองรับ มีกติการ ค่าธรรมเนียมที่เหมาะสม มีการจำกัดวงเงินให้ไม่หมดตัว ปัญหาต่าง ๆ ก็น่าจะลดลง ส่วนนักพนันอาชีพ ก็ไม่น่าจะต่างไปจากการที่พ่อแม่บางคนทำงานถูกกฎหมายอย่างหนัก งานเหล่านั้นก็ไม่ผิดกฎหมาย นักพนันก็เป็นอีกอาชีพหนึ่ง อีกประเด็นหนึ่ง ในต่างประเทศ เกมออนไลน์ต่าง ๆ ก็มีการสุ่มไอเทมออกมา ไอเทมก็ซื้อขายกันได้ ถ้าโชคดี ในส่วนนี้ เป็นการพนันหรือไม่ ตลอดจนกล่องสุ่ม น้ำอัดลมแบบสุ่มต่าง ๆ เว็บไซต์สุ่มต่าง ๆ ซึ่งกดขายหรือส่งคืนได้เลย เหล่านี้เป็นการพนันหรือไม่
ร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี: กล่าวว่า เป็นอีกมุมมองหนึ่งของเกมเมอร์ การพนันในมุมมองของเขาคือความสุข เป็นงานอดิเลก เวลาเราออกกำลังกายก็คืองานอดิเลก เหมือนกันวิ่งก็ควรไปวิ่งในสถานที่ที่จัดไว้ให้ ไม่ใช่วิ่งบนถนน การพนันเราก็เสนอว่าควรจัดโซนนิ่ง ถ้ามองว่าการพนันคือความสุข อันนี้คืนตอนที่ได้ แต่หมดตัว สารจะไม่ฉีดแล้ว สารแห่งคาวมเครียดจะเริ่มมา ในขณะที่เราไปวิ่ง ปวดเมื่อยแปปเดียวหาย แต่สารที่หลั่งในบ่อน มันไม่หาย แล้วถ้าเรามองว่ากติกาเอื้อให้โกง ตนจึงมองว่าเราต้องสร้างความตระหนักรู้ให้เขา สร้างภูมิคุ้มกันให้คนในสังคม
สำหรับเรื่องของเกมออนไลน์ ณ ปัจจุบันยังไม่เป็นความผิดตามกฎหมาย แต่หลายคนมองว่าเป็นปัญหาสังคม ตัวเกมไม่ใช่การพนัน แต่ปัญหาของการซื้อขายไอเทม คือเราทำผิดกติกาผู้ให้บริการเกม เขาบอกห้ามเราซื้อขายกันเอง แต่เราไปทำกันเอง เพิ่มมูลค่ากันขึ้นไป ตนกล้าบอกว่าไม่มีเกมไหนที่อนุญาตให้ผู้เล่นซื้อขายกันเอง มีแต่หลังบ้าน จึงต้องมองแยกกันว่ามันเป็นเกมหรือเกมพนัน
อ.ดร.จอมพล พิทักษ์สันตโยธิน : กล่าวว่า ประเด็นที่มองว่าการพนันเป็นงานอดิเรก น่าสนใจมาก เพราะในสังคมสูงอายุ เช่น อังกฤษ ฝรั่งเศส คนที่อายุเยอะ ๆ เกษียรแล้วจะอยู่ตาม casino ก็เล่นเป็นงานอดิเรก ซึ่งเป็นมิติหนึ่ง แต่ก็มีอีกมิติหนึ่ง ไม่ใช่ทุกคนที่มองเป็นงานอดิเรก บางคนมองว่าเป็นการแสวงหารายได้ ในอังกฤษเองมีนักพนันอาชีพ มีการคำนวณสัดส่วนการลงทุน มีความเสี่ยงเท่าไหร่ ได้เท่าไหร่ อย่างไรก็ดี เขามีการคำนวณเป็นอาชีพ ยอมรับความเสี่ยงได้ประมาณหนึ่ง แล้วเขาจะหยุด แต่ก็จะมีคนที่เสี่ยงไปเรื่อย ๆ และนำไปสู่อาชญากรรมประเภทอื่น แต่ก็ไม่เสมอไป ทั้งนี้ ขึ้นอยู่กับตัวบุคคล และสภาพสังคม แต่ประเด็นการจำกัดวงเงิน ก็น่าสนใจ เช่น ประเทศหนึ่ง การพนันถูกกฎหมาย แต่ให้เล่นได้วันละไม่เกินหมื่นบาท มีการลงทะเบียน ก็น่าจะเป็นวิธีการหนึ่งที่ไม่ให้เขาหมดตัว โดยคำนวณจากรายได้ของเขา
อีกประเด็นหนึ่ง เรื่องของเกม การสุ่ม โดยหลักการ การพนัน คือการที่เราเอาเงินไปสุ่มเพื่อที่จะได้อะไรกลับคืนมา แต่เราอาจจะไม่ได้อะไรเลย น่าจะคล้าย ๆ กัน เหมือนตู้หยอดเหรียญว่าเราจะได้ของที่อยากได้หรือไม่สรุป โดยหลักการ คือการเอาเงินไปใส่เพื่อแสวงโชค ซึ่งไม่มีอะไรแน่นอนว่าจะใช่สิ่งที่เราต้องการหรือไม่ มีนักวิชาการพูดว่า วิธีการสุ่ม เป็นการปลูกฝังให้เด็กและเยาวชนติดนิสัยการเสี่ยงโชคแต่เด็ก แต่ของเล่นได้ก็จบ ยกเว้นสะสม ในเกมมีการเปลี่ยนเป็นเงิน สินทรัพย์อย่างอื่นได้ จริงอยู่ว่ากฎหมายไทย และประเทศอื่น ๆ ไม่ได้บอกว่าผิดกฎหมาย แต่เราก็ต้องมาดูว่าควรจะทำอย่างไรกับมัน แต่สิ่งหนึ่งที่ต่างกัน ระบบในเกมทำงานอยู่ ซึ่งระบบนี้มันเป็นปัญหา แม้กระทั่งโฆษณาต่าง ๆ ซึ่งน่าจะทำงานแบบเดียวกัน ถ้าบริษัทเกม ไม่ได้สนับสนุนให้มีการแลกขายกันภายนอก แต่คนเล่นทำให้มันกลายเป็นรูปแบบของการพนัน แล้วรัฐต้องเข้าไปยุ่งหรือไม่ ก็เป็นอีกประเด็นหนึ่ง แต่ ณ ตอนนี้เรายังไม่มีกฎหมาย การพนันรูปแบบของบ่อน มันมีมิติที่ไม่ได้ยุ่งเกี่ยวกับระบบคอมพิวเตอร์ แต่ถ้ามีเข้ามาเกี่ยว ก็ต้องดูว่าระบบนี้ให้ผลไปในทางไหน ประเด็นตามมาอีกเยอะ
คำถาม (2) : สำหรับการพนันออนไลน์ ที่มีลักษณะข้ามประเทศ มีกฎหมาย หรือข้อตกลงระหว่างประเทศที่ใช้บังคับอยู่ในปัจจุบันหรือไม่
อ.ดร.จอมพล พิทักษ์สันตโยธิน: กล่าวว่า เท่าที่ตนทราบ ยังไม่มีสนธิสัญญา หรือกฎหมายระหว่างประเทศที่จะเข้ามาควบคุมการพนันออนไลน์ หรือการทำธุรกรรม ณ ตอนนี้
คุณพงศ์ธร ทองด้วง: กล่าวว่า ในมุมของกฎหมายฟอกเงินก็เช่นเดียวกัน เรื่องการพนันออนไลน์ก็ไม่ได้มีมาตรฐานหรือเกณฑ์อะไร เพียงแต่ว่า ถ้าเรามองว่ามันคืออาชญากรรมหนึ่งในอีกประเทศหนึ่ง และอีกประเทศหนึ่งก็เห็นว่าเป็นปัญหาเดียวกัน ความร่วมมือระหว่างประเทศก็ย่อมเกิดขึ้น แต่เมื่อมองไม่เหมือนกัน การออกเกณฑ์ที่เป็นมาตรฐานระหว่างประเทศจึงค่อนข้างลำบาก เพราะอาจจะเป็นปัญหาเฉพาะเรื่องของแต่ละประเทศ สำหรับรัฐบาลของประเทศนั้น ๆ
คำถาม (3) : ถ้าการพนันออนไลน์ถูกกฎหมาย จะมีข้อดีที่ตามมาอย่างไรบ้าง
ร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี: กล่าวว่า จะเกิดการจ้างงาน และหวังว่าเราจะควบคุมมันได้ในทางกายภาพ นอกจากนี้ ก็หวังว่าที่หลบ ๆ กันอยู่ จะขึ้นมาอยู่ข้างบน เงินในระบบเศรษฐกิจก็จะกลับมา รายได้ก็จะกลับเข้ารัฐ เป็นสาธารณะประโยชน์ได้ ซึ่งอาจจะเป็นจริงหรือไม่ก็ได้ เพราะเรายังไม่ได้ลอง ตนเชื่อว่าอาชญากรรมต่าง ๆ ที่เป็นผลพวงจากการพนัน ก็ยังคงมีต่อไป แต่มันไม่ได้มีแพร่หลาย
นายพงศ์ธร ทองด้วง: กล่าวว่า ถ้าเราโฟกัสไปที่เรื่องของพนันออนไลน์ โดยตัวมันเองมันไร้ขอบเขต เรากำลังมองว่าถ้ามันผิดกฎหมายเรามีวิธีการใดที่จะป้องกัน หรือแก้ไขปัญหา 100% หรือป่าวถ้าในแง่ที่รัฐจะเข้าไปปราบปราม ทำไม่ได้ อาจจะต้องคิดมุมกลับ ว่าทำไมเราไม่ทำให้เป็นสิ่งที่ถูกต้อง แล้วควบคุมมันภายใต้กฎเกณฑ์ที่เรากำหนดขึ้น แน่นอนว่าไม่มีสิ่งใดทำได้ 100% แต่อย่างน้อยก็จะทำให้สิ่งที่ห้ามไม่ได้ เข้าร่องเข้ารอยมากขึ้น และปัญหาอาจจะลดลงบ้าง ตนจึงมองว่าการทำให้การพนันถูกต้อง ก็น่าจะมีผลดีมากกว่าผลเสีย เป็นเรื่องการชั่งน้ำหนักในเชิงนิตินโยบาย
อ.ดร.จอมพล พิทักษ์สันตโยธิน: กล่าวว่า ประเด็นแรก ถ้าการพนัน ไม่ว่าออฟไลน์ หรือออนไลน์ กลายเป็นเรื่องถูกกฎหมาย ระบบทวงหนี้ด้วยความรุนแรงก็จะไม่มี เพราะสามารถฟ้องร้องทางแพ่งได้ เพราะปัจจุบัน มีการทวงหนี้ที่บ้าน คนเดือดร้อนคือคนในบ้าน แต่ถ้าถูกต้องตามกฎหมายแล้ว เป็นหนี้ เสียพนัน ก็ฟ้องร้องกันทางแพ่งได้ ความรุนแรงก็อาจจะลดลงได้ ประเด็นที่สอง จะมีการตรวจสอบว่าสถานพนันแห่งนี้มีการโกงหรือไม่ เจ้าหน้าที่ตรวจสอบได้ เป็นไปอย่างที่ควรจะเป็นหรือไม่ ถ้าไม่ ก็ดำเนินการตามกฎหมายฉ้อโกงได้ แต่จะช่วยให้การพนันที่ถูกกฎหมายอยู่ภายใต้การควบคุม และตรวจสอบได้ว่าไม่มีการโกง ทั้งออฟไลน์ และออนไลน์ ที่ตรวจสอบยาก
คุณอัมรินทร์ สุทัศน์ ณ อยุธยา: ในโทรทัศน์ เว็บไซต์ อินเตอร์เน็ต มือถือ มีการชักชวนเล่นการพนันกันอยู่ทุกวัน ทางหน่วยงานรับผิดชอบมีการตั้งหน่วยงานตรวจสอบช่องทางการโฆษณาหรือไม่
ร.ต.อ.วีระพงษ์ แนวคำดี: กล่าวว่า โดยปกติ สื่อจะมีหน่วยงานควบคุมกำกับดูแลอยู่แล้ว แต่ถ้าเนื้อหาเป็นความผิดตามกฎหมาย ตำรวจทั่วไปสืบสวนได้อยู่แล้ว ซึ่งปัญหาไม่ได้อยู่ที่การสืบสวน แต่อยู่ที่การระบุตัวตน เพราะเราไม่รู้ว่าตัวตนจริง ๆ เขาคือใคร พวกตนทำโดยผิดกฎหมายไม่ได้ ต่างกับนักสืบเอกชน
ศ.ดร.สุรศักดิ์ ลิขสิทธิ์วัฒนกุล ผู้อำนวยการศูนย์กฎหมายอาญาและอาชญาวิทยา คณะนิติศาตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ : กล่าวปิดงานว่า ตนรองานนี้มา 16 สัปดาห์แล้ว สิ่งที่ตนอยากจะเห็น คือศักยภาพของนักเรียนหลังจากเรียนมาแล้ว นอกจากนี้ ในงานนี้ ตนอยากให้พูดถึงเรื่องนโยบายต่าง ๆ เกี่ยวกับการยอมรับเรื่องการพนัน ในสมัยหนึ่งมีรัฐบาลหนึ่งที่นำหวยใต้ดินขึ้นมาบนดิน ซึ่งคิดว่าจะมีผลกระทบต่อเรื่องอาชญากรรมมาก เพราะมีคนเสียผลประโยชน์อย่างมาก เรายอมให้หวยใต้ดินผิดกฎหมายต่อไป โดยไม่มีการฟ้องร้อง ประเด็นนี้น่าจะมาศึกษาในแง่ของการกำหนดนโยบาย ตนเคยไปดูบ่อนการพนันแม่สอด คนไทยไปลงทุนแล้วนำเงินกลับมา ซึ่งก็เป็นวิธีคิดที่ประหลาด เพราะเรากำหนดให้การพนันเป็นเรื่องผิด ในขณะที่เราไปเล่นอีกฝั่งหนึ่ง ดังนั้น ตนจึงอยากให้ไปคิดเรื่องนโยบายต่อ เพราะว่าคนรุ่นนี้จะมีบทบาทสำคัญในการกำหนดเรื่องนโยบายต่าง ๆ
