พบกับความรู้ทางกฎหมายหลากหลายและเข้าใจง่าย ชุดที่ 23 จาก #TULAWInfographic

“การพนัน” เป็นอีกกิจกรรมหนี่งที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในสังคมไทย 

จนต้องเกิด พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478 ขึ้นมาเพื่อควบคุมกิจกรรมนี้

แต่มาตรการตามกฎหมายที่มีอายุเกือบ 100 ปีนี้ เมื่อเผชิญกับ “การพนันออนไลน์” ในโลกสมัยใหม่ จะเพียงพอในการรับมือหรือไม่? และกฎหมายจะต้องปรับตัวอย่างไร?

#TULAW พาหาคำตอบผ่านเสวนาทางวิชาการ เรื่อง “หลากเรื่องชวนคิดว่าด้วยการกระทำผิดเกี่ยวกับการพนันออนไลน์และการฟอกเงิน”

งานชิ้นนี้เป็นการดึงประเด็นส่วนหนึ่งมานำเสนอ ยังมีประเด็นอื่น ๆ ที่น่าสนใจ ผู้สนใจสามารถดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่

– งานสัมมนา : https://bit.ly/3pkelNh

.

มิติระหว่าง “กฎหมาย” กับ “การพนัน”

กฎหมายการพนันทั่วโลกมีอยู่ 3 รูปแบบคือ การห้ามโดยเด็ดขาด การห้ามแต่เปิดโอกาสให้ขออนุญาตได้ และการเปิดแบบเสรี กรอบความคิดที่กฎหมายพนันให้ความสำคัญและมุ่งควบคุมคือ “ผู้จัด” และ “สถานที่” ในการเล่นพนันเท่านั้น 

หลายประเทศไม่กำหนดความผิดแก่ผู้ที่เล่นพนัน เนื่องจากมองว่าเป็นสิทธิเสรีภาพของประชาชนในการเข้าถึง “การเล่นพนัน” ซึ่งถือว่าเป็นการให้ความบันเทิงชนิดหนึ่ง ดังนั้นรัฐจึงเป็นฝ่ายที่ต้องเข้ามาควบคุมดูแลและให้การคุ้มครองประชาชนในฐานะที่เป็นผู้บริโภคนั่นเอง

สำหรับกฎหมายไทยได้มีการบัญญัติ “พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478” ขึ้นมาเช่นกัน โดยเนื้อหากฎหมายเป็นรูปแบบการห้ามแต่เปิดโอกาสให้ขออนุญาตได้ มีการกำหนดให้สามารถออก “พระราชกฤษฎีกา” เพื่อเป็นการอนุญาตในการเล่นได้ ที่ผ่านมาในปี 2478 เองได้มีการออก พ.ร.ฎ. สำหรับจัดตั้งคาสิโน ออกมาเช่นกัน ก่อนที่จะทำการยกเลิกไปในภายหลัง

นอกจากนี้กฎหมายไทยยังได้ยังกำหนดความผิดสำหรับผู้เข้าร่วมเล่นพนันเอาไว้ รวมทั้งยังมีบทสันนิษฐานในการเอาผิดผู้ที่อยู่ในสถานที่ที่มีการเล่นพนันว่าเป็นผู้เข้าร่วมเล่นพนัน และมีบทเอาผิดผู้ที่ทำการโฆษณาหรือชักชวนให้เกิดการเล่นพนันอีกด้วย

ปัญหากฎหมายพนันไทย?

เนื่องจาก พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478 เป็นกฎหมายที่มีมาอย่างยาวนาน ทำให้กฎหมายมีความล้าหลัง แม้จะมีการแก้ไขบ้าง แต่ก็ไม่ได้แก้ปัญหาที่เป็นโครงสร้างของกฎหมาย โดยมีปัญหาที่เห็นได้ชัดอยู่ 2 ปัญหาคือ

1. อัตรา “โทษปรับ” ที่ต่ำและไม่เข้ากับยุคสมัย

ทำให้โทษไม่ได้สัดส่วนกับความผิดที่ทำ เมื่อเห็นว่าผลประโยชน์ที่จะได้รับเยอะมากกว่าสิ่งที่จะเสีย ผู้คนก็ยินดีที่จะจัดหรือเล่นการพนันกันมากขึ้น

2. “การริบทรัพย์” ทำได้จำกัด

ตามกฎหมายพนันจะสามารถริบทรัพย์ได้เพียงทรัพย์ที่อยู่ในวงการเล่นการพนันเท่านั้น ผลประโยชน์อื่น ๆ ที่นอกเหนือจากนั้น “พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478” ไม่สามารถบังคับใช้ได้ ทำให้ต้องนำใช้กฎหมายฟอกเงินเข้ามาบังคับใช้แทน เนื่องจากเกินกว่ากรอบที่กฎหมายพนันกำหนดเอาไว้นั่นเอง

เมื่อกฎหมายไทยเจอการพนันออนไลน์?

จากประเด็นปัญหาข้างต้น ที่ยังไม่ได้รับการแก้ไข เมื่อเกิด “การพนันออนไลน์” ยิ่งทำให้การบังคับใช้กฎหมายประสบปัญหามากขึ้น เนื่องจากการพนันออนไลน์ทำให้ “รูปแบบ” และ “สถานที่”  ของการพนันเปลี่ยนไป การรับมือจึงมีความซับซ้อนและยากกว่าเดิมมาก รวมทั้งยังมีกลุ่มคนที่เข้ามาเกี่ยวข้องเพิ่มจากเดิมมากขึ้นอีกด้วย โดยแบ่งได้เป็น 5 กลุ่ม คือ

1) ผู้จัดการพนัน

2) ผู้เล่นพนัน

3) ผู้ชักชวน และโฆษณาเว็บไซต์การพนัน เช่น ดารา นักแสดง Influencer

4) สถาบันการเงิน เช่น ธนาคาร สื่อกลางในการรับ-จ่ายเงิน

5) เจ้าของเว็บไซต์ หรือโปรแกรมเมอร์ ต่าง ๆ ที่เอาเว็บการพนันไปกระจาย รวมทั้งโปรแกรมเมอร์ที่เขียนระบบให้กับเว็บไซต์ด้วย

สำหรับ “ผู้จัดการพนัน” และ “ผู้ชักชวน” นั้น “พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478” ยังคงมีขอบเขตที่ครอบคลุมสำหรับความผิดที่กระทำอยู่เพียงแต่มีโทษที่เบาจนเกินไปตามที่ได้กล่าวไปแล้วข้างต้น และในกรณี “สถาบันการเงิน” เองก็ได้มี “พ.ร.ก.มาตรการการป้องกันและการปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2566” ซึ่งเป็นกฎหมายใหม่ที่ออกมากำหนดอำนาจหน้าที่ของสถาบันในการตรวจสอบการเงินที่ผิดปกติแล้วเช่นกัน

แต่ความผิดของเจ้าของเว็บไซต์พนันต่าง ๆ และโปรแกรมเมอร์ ยังไม่มีกฎหมายที่กำหนดความผิดเอาไว้เป็นการเฉพาะ รวมทั้ง พรบ.คอมก็ยังไม่สามารถนำมาปรับใช้กับกรณีพนันออนไลน์ได้อีกด้วย กรณีนี้จึงยังเป็นช่องโหว่ตามกฎหมายที่เปิดโอกาสให้กระทำความผิดได้

ปิดช่องว่างผ่านกฎหมายสถาบันการเงิน

การออก “พ.ร.ก.มาตรการการป้องกันและการปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2566” เพื่อมาสู้กับบริบทที่เปลี่ยนไปจากการมีโลกออนไลน์ โดยกำหนดมาตรการต่าง ๆ สำหรับสถาบันการเงินเอาไว้ ดังนี้

– รองรับและคุ้มครองสถาบันการเงิน

ในการใช้อำนาจหน้าที่ตรวจสอบความผิดปกติของบัญชีลูกค้า 

– ทำแหล่งข้อมูลกลาง

เพื่อให้ผู้มีหน้าที่และผู้ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการทางด้านการเงิน สามารถเข้าถึงข้อมูลได้โดยรวดเร็ว ระงับการเคลื่อนย้ายเงินได้ทัน เมื่อมีการเคลื่อนไหวแบบผิดปกติในบัญชี

– กำหนดความผิดอาญา “บัญชีม้า”

กำหนดให้ผู้ที่เปิด “บัญชีม้า” บัญชีที่เปิดเพื่อให้คนอื่นเอาไปใช้ประโยชน์ มีความผิดทางอาญา เพื่อป้องกันไม่ให้มีการนำบัญชีในชื่อของคนอื่นไปใช้ในการทำความผิดบนโลกออนไลน์นั่นเอง

ทางออกของปัญหาจริง ๆ คือการแก้ พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478?

จากปัญหาที่มีอยู่แล้วประกอบกับการเข้ามาของการพนันออนไลน์ แม้จะมีกฎหมายใหม่เข้ามาเพื่อปิดช่องว่างแล้ว

แต่ก็ควรมีการแก้กฎหมาย พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478ให้มีความทันต่อยุคสมัยมากขึ้น รวมทั้งควรบัญญัติให้ครอบคลุมมากกว่าเดิมอีกด้วย โดยมี 2 หลักการจากกฎหมายต่างประเทศที่ควรเอามาปรับใช้กับกฎหมายไทย คือ

1.ใช้โทษปรับแบบแปรผัน 

ปรับผู้กระทำความผิดตามจำนวนผลประโยชน์ที่ได้รับจากการพนันเช่น ปรับเป็น 2 เท่าจากเงินที่ได้รับจากการพนัน เพื่อให้โทษปรับตามกฎหมายได้สัดส่วนแก่ผลประโยชน์ที่ “ผู้จัด” หรือ “ผู้เล่น” จะได้รับ

2.ริบทรัพย์ตามมูลค่า 

เปิดโอกาสให้ศาลใช้ดุลยพินิจในการริบทรัพย์ที่เกี่ยวข้องกับเงินที่ได้มาจากการกระทำความผิดได้ภายในระยะเวลา 6 ปีย้อนหลัง เพื่อให้ริบทรัพย์ที่เกี่ยวข้องกับการพนันได้โดยไม่ต้องนำกฎหมายฟอกเงินมาใช้บังคับแทน

นอกจากนี้ยังควรบัญญัติในเรื่องของเขตอำนาจศาลและการบังคับใช้กฎหมายไทยในกรณีที่มีความผิดเกิดขึ้นระหว่างประเทศให้ชัดเจนด้วยเช่นกัน เนื่องจากเป็นความผิดที่เกิดขึ้นบนโลกออนไลน์ทำให้เป็นการยากในการดำเนินกระบวนการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับความผิดนั่นเอง

ที่มา : เสวนาทางวิชาการ เรื่อง “หลากเรื่องชวนคิดว่าด้วยการกระทำผิดเกี่ยวกับการพนันออนไลน์และการฟอกเงิน”