พบกับความรู้ทางกฎหมายหลากหลายและเข้าใจง่าย ชุดที่ 23 จาก #TULAWInfographic
“การพนัน” เป็นอีกกิจกรรมหนี่งที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างมากในสังคมไทย
จนต้องเกิด พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478 ขึ้นมาเพื่อควบคุมกิจกรรมนี้
แต่มาตรการตามกฎหมายที่มีอายุเกือบ 100 ปีนี้ เมื่อเผชิญกับ “การพนันออนไลน์” ในโลกสมัยใหม่ จะเพียงพอในการรับมือหรือไม่? และกฎหมายจะต้องปรับตัวอย่างไร?
#TULAW พาหาคำตอบผ่านเสวนาทางวิชาการ เรื่อง “หลากเรื่องชวนคิดว่าด้วยการกระทำผิดเกี่ยวกับการพนันออนไลน์และการฟอกเงิน”
งานชิ้นนี้เป็นการดึงประเด็นส่วนหนึ่งมานำเสนอ ยังมีประเด็นอื่น ๆ ที่น่าสนใจ ผู้สนใจสามารถดูข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
– งานสัมมนา : https://bit.ly/3pkelNh
.
มิติระหว่าง “กฎหมาย” กับ “การพนัน”
กฎหมายการพนันทั่วโลกมีอยู่ 3 รูปแบบคือ การห้ามโดยเด็ดขาด การห้ามแต่เปิดโอกาสให้ขออนุญาตได้ และการเปิดแบบเสรี กรอบความคิดที่กฎหมายพนันให้ความสำคัญและมุ่งควบคุมคือ “ผู้จัด” และ “สถานที่” ในการเล่นพนันเท่านั้น
หลายประเทศไม่กำหนดความผิดแก่ผู้ที่เล่นพนัน เนื่องจากมองว่าเป็นสิทธิเสรีภาพของประชาชนในการเข้าถึง “การเล่นพนัน” ซึ่งถือว่าเป็นการให้ความบันเทิงชนิดหนึ่ง ดังนั้นรัฐจึงเป็นฝ่ายที่ต้องเข้ามาควบคุมดูแลและให้การคุ้มครองประชาชนในฐานะที่เป็นผู้บริโภคนั่นเอง
สำหรับกฎหมายไทยได้มีการบัญญัติ “พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478” ขึ้นมาเช่นกัน โดยเนื้อหากฎหมายเป็นรูปแบบการห้ามแต่เปิดโอกาสให้ขออนุญาตได้ มีการกำหนดให้สามารถออก “พระราชกฤษฎีกา” เพื่อเป็นการอนุญาตในการเล่นได้ ที่ผ่านมาในปี 2478 เองได้มีการออก พ.ร.ฎ. สำหรับจัดตั้งคาสิโน ออกมาเช่นกัน ก่อนที่จะทำการยกเลิกไปในภายหลัง
นอกจากนี้กฎหมายไทยยังได้ยังกำหนดความผิดสำหรับผู้เข้าร่วมเล่นพนันเอาไว้ รวมทั้งยังมีบทสันนิษฐานในการเอาผิดผู้ที่อยู่ในสถานที่ที่มีการเล่นพนันว่าเป็นผู้เข้าร่วมเล่นพนัน และมีบทเอาผิดผู้ที่ทำการโฆษณาหรือชักชวนให้เกิดการเล่นพนันอีกด้วย
ปัญหากฎหมายพนันไทย?
เนื่องจาก พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478 เป็นกฎหมายที่มีมาอย่างยาวนาน ทำให้กฎหมายมีความล้าหลัง แม้จะมีการแก้ไขบ้าง แต่ก็ไม่ได้แก้ปัญหาที่เป็นโครงสร้างของกฎหมาย โดยมีปัญหาที่เห็นได้ชัดอยู่ 2 ปัญหาคือ
- อัตรา “โทษปรับ” ที่ต่ำและไม่เข้ากับยุคสมัย
ทำให้โทษไม่ได้สัดส่วนกับความผิดที่ทำ เมื่อเห็นว่าผลประโยชน์ที่จะได้รับเยอะมากกว่าสิ่งที่จะเสีย ผู้คนก็ยินดีที่จะจัดหรือเล่นการพนันกันมากขึ้น
- “การริบทรัพย์” ทำได้จำกัด
ตามกฎหมายพนันจะสามารถริบทรัพย์ได้เพียงทรัพย์ที่อยู่ในวงการเล่นการพนันเท่านั้น ผลประโยชน์อื่น ๆ ที่นอกเหนือจากนั้น “พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478” ไม่สามารถบังคับใช้ได้ ทำให้ต้องนำใช้กฎหมายฟอกเงินเข้ามาบังคับใช้แทน เนื่องจากเกินกว่ากรอบที่กฎหมายพนันกำหนดเอาไว้นั่นเอง
เมื่อกฎหมายไทยเจอการพนันออนไลน์?
จากประเด็นปัญหาข้างต้น ที่ยังไม่ได้รับการแก้ไข เมื่อเกิด “การพนันออนไลน์” ยิ่งทำให้การบังคับใช้กฎหมายประสบปัญหามากขึ้น เนื่องจากการพนันออนไลน์ทำให้ “รูปแบบ” และ “สถานที่” ของการพนันเปลี่ยนไป การรับมือจึงมีความซับซ้อนและยากกว่าเดิมมาก รวมทั้งยังมีกลุ่มคนที่เข้ามาเกี่ยวข้องเพิ่มจากเดิมมากขึ้นอีกด้วย โดยแบ่งได้เป็น 5 กลุ่ม คือ
1) ผู้จัดการพนัน
2) ผู้เล่นพนัน
3) ผู้ชักชวน และโฆษณาเว็บไซต์การพนัน เช่น ดารา นักแสดง Influencer
4) สถาบันการเงิน เช่น ธนาคาร สื่อกลางในการรับ-จ่ายเงิน
5) เจ้าของเว็บไซต์ หรือโปรแกรมเมอร์ ต่าง ๆ ที่เอาเว็บการพนันไปกระจาย รวมทั้งโปรแกรมเมอร์ที่เขียนระบบให้กับเว็บไซต์ด้วย
สำหรับ “ผู้จัดการพนัน” และ “ผู้ชักชวน” นั้น “พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478” ยังคงมีขอบเขตที่ครอบคลุมสำหรับความผิดที่กระทำอยู่เพียงแต่มีโทษที่เบาจนเกินไปตามที่ได้กล่าวไปแล้วข้างต้น และในกรณี “สถาบันการเงิน” เองก็ได้มี “พ.ร.ก.มาตรการการป้องกันและการปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2566” ซึ่งเป็นกฎหมายใหม่ที่ออกมากำหนดอำนาจหน้าที่ของสถาบันในการตรวจสอบการเงินที่ผิดปกติแล้วเช่นกัน
แต่ความผิดของเจ้าของเว็บไซต์พนันต่าง ๆ และโปรแกรมเมอร์ ยังไม่มีกฎหมายที่กำหนดความผิดเอาไว้เป็นการเฉพาะ รวมทั้ง พรบ.คอมก็ยังไม่สามารถนำมาปรับใช้กับกรณีพนันออนไลน์ได้อีกด้วย กรณีนี้จึงยังเป็นช่องโหว่ตามกฎหมายที่เปิดโอกาสให้กระทำความผิดได้
ปิดช่องว่างผ่านกฎหมายสถาบันการเงิน
การออก “พ.ร.ก.มาตรการการป้องกันและการปราบปรามอาชญากรรมทางเทคโนโลยี พ.ศ. 2566” เพื่อมาสู้กับบริบทที่เปลี่ยนไปจากการมีโลกออนไลน์ โดยกำหนดมาตรการต่าง ๆ สำหรับสถาบันการเงินเอาไว้ ดังนี้
– รองรับและคุ้มครองสถาบันการเงิน
ในการใช้อำนาจหน้าที่ตรวจสอบความผิดปกติของบัญชีลูกค้า
– ทำแหล่งข้อมูลกลาง
เพื่อให้ผู้มีหน้าที่และผู้ที่เกี่ยวข้องกับกระบวนการทางด้านการเงิน สามารถเข้าถึงข้อมูลได้โดยรวดเร็ว ระงับการเคลื่อนย้ายเงินได้ทัน เมื่อมีการเคลื่อนไหวแบบผิดปกติในบัญชี
– กำหนดความผิดอาญา “บัญชีม้า”
กำหนดให้ผู้ที่เปิด “บัญชีม้า” บัญชีที่เปิดเพื่อให้คนอื่นเอาไปใช้ประโยชน์ มีความผิดทางอาญา เพื่อป้องกันไม่ให้มีการนำบัญชีในชื่อของคนอื่นไปใช้ในการทำความผิดบนโลกออนไลน์นั่นเอง
ทางออกของปัญหาจริง ๆ คือการแก้ พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478?
จากปัญหาที่มีอยู่แล้วประกอบกับการเข้ามาของการพนันออนไลน์ แม้จะมีกฎหมายใหม่เข้ามาเพื่อปิดช่องว่างแล้ว
แต่ก็ควรมีการแก้กฎหมาย พ.ร.บ.การพนัน พ.ศ. 2478ให้มีความทันต่อยุคสมัยมากขึ้น รวมทั้งควรบัญญัติให้ครอบคลุมมากกว่าเดิมอีกด้วย โดยมี 2 หลักการจากกฎหมายต่างประเทศที่ควรเอามาปรับใช้กับกฎหมายไทย คือ
1.ใช้โทษปรับแบบแปรผัน
ปรับผู้กระทำความผิดตามจำนวนผลประโยชน์ที่ได้รับจากการพนันเช่น ปรับเป็น 2 เท่าจากเงินที่ได้รับจากการพนัน เพื่อให้โทษปรับตามกฎหมายได้สัดส่วนแก่ผลประโยชน์ที่ “ผู้จัด” หรือ “ผู้เล่น” จะได้รับ
2.ริบทรัพย์ตามมูลค่า
เปิดโอกาสให้ศาลใช้ดุลยพินิจในการริบทรัพย์ที่เกี่ยวข้องกับเงินที่ได้มาจากการกระทำความผิดได้ภายในระยะเวลา 6 ปีย้อนหลัง เพื่อให้ริบทรัพย์ที่เกี่ยวข้องกับการพนันได้โดยไม่ต้องนำกฎหมายฟอกเงินมาใช้บังคับแทน
นอกจากนี้ยังควรบัญญัติในเรื่องของเขตอำนาจศาลและการบังคับใช้กฎหมายไทยในกรณีที่มีความผิดเกิดขึ้นระหว่างประเทศให้ชัดเจนด้วยเช่นกัน เนื่องจากเป็นความผิดที่เกิดขึ้นบนโลกออนไลน์ทำให้เป็นการยากในการดำเนินกระบวนการต่าง ๆ ที่เกี่ยวข้องกับความผิดนั่นเอง
ที่มา : เสวนาทางวิชาการ เรื่อง “หลากเรื่องชวนคิดว่าด้วยการกระทำผิดเกี่ยวกับการพนันออนไลน์และการฟอกเงิน”
