สรุปสาระสำคัญงานเปิดตัวตำรา “หลักกฎหมายลักษณะมรดก ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์” ช่วงที่ 1
![pic1 (3)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic1-3.jpg)
สรุปสาระสำคัญงานเปิดตัวตำรา “หลักกฎหมายลักษณะมรดก ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์” วันพฤหัสบดีที่ 18 เมษายน 2567 เวลา 17.30-20.30 น. โดยงานดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “100 ปี ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์” ของศูนย์กฎหมายแพ่ง คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ผู้เขียนตำรา
- ผศ.ดร.ธนภัทร ชาตินักรบอาจารย์ประจำศูนย์กฎหมายแพ่ง คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
วิทยากร
- ศ.ดร.ไพโรจน์ กัมพูสิริอาจารย์พิเศษ คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
- – รศ.ดร.กฤษรัตน์ ศรีสว่างอาจารย์ประจำคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์
- – ผศ.ดร.ธนภัทร ชาตินักรบอาจารย์ประจำศูนย์กฎหมายแพ่ง คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์
ผู้ดำเนินรายการ
- ผศ.ดร.กรศุทธิ์ ขอพ่วงกลาง
ผู้สรุปสาระสำคัญและเรียบเรียง
- นายชญานนท์ แสงอ่วม นิติศาสตรบัณฑิต มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์(ผู้สรุปสาระสำคัญ)
- ผศ.ดร.กรศุทธิ์ ขอพ่วงกลางอาจารย์ประจำศูนย์กฎหมายแพ่ง คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ (ผู้เรียบเรียง)
![pic2 (3)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic2-3.jpg)
ผศ.ดร.กรศุทธิ์ ขอพ่วงกลาง (ผู้ดำเนินรายการ) กล่าวต้อนรับผู้เข้าร่วมงานเปิดตัวตำรา “หลักกฎหมายลักษณะมรดก ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์” ของผู้เขียน ผศ.ดร.ธนภัทร ชาตินักรบ โดยงานดังกล่าวเป็นส่วนหนึ่งของโครงการ “100 ปี ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์” ซึ่งประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์จะครบรอบ 100 ปีใน พ.ศ.2568 นับตั้งแต่มีการประกาศใช้ แต่ทางศูนย์กฎหมายแพ่ง คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ต้องการให้งานดังกล่าวมีความต่อเนื่อง จึงเริ่มโครงการตั้งแต่ พ.ศ. 2567 ถึง พ.ศ. 2569 เพราะฉะนั้น ในช่วงระยะเวลาดังกล่าวก็จะมีกิจกรรมทางวิชาการเกี่ยวกับประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์อย่างมากมาย
ในส่วนของงานเปิดตัวตำราครั้งนี้จะแบ่งออกเป็น 3 ช่วง ช่วงที่ 1 เป็นการพูดคุยเกี่ยวกับการเรียนการสอนวิชากฎหมายลักษณะมรดก ช่วงที่ 2 เป็นการพูดคุยกับผู้เขียนตำรากฎหมายลักษณะมรดกทั้งสามท่าน ได้แก่ ศ.ดร.ไพโรจน์ กัมพูสิริ รศ.ดร.กฤษรัตน์ ศรีสว่าง และผศ.ดร.ธนภัทร ชาตินักรบ และช่วงที่ 3 เป็นการเสวนาวิชาการเกี่ยวกับประเด็นปัญหาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายลักษณะมรดกในปัจจุบัน รวมถึงแนวทางการแก้ไขปัญหาในวาระครบรอบ 100 ปีของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์
![pic3 (3)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic3-3.jpg)
รศ.ดร.สมเกียรติ วรปัญญาอนันต์ (ผู้อำนวยการศูนย์กฎหมายแพ่งฯ) กล่าวเปิดงานเปิดตัวตำรา “หลักกฎหมายลักษณะมรดก ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์” และประชาสัมพันธ์งานทางวิชาการของโครงการ “100 ปี ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์” ครั้งต่อไป ซึ่งเป็นงานทางวิชาการครั้งที่ 5 ของโครงการดังกล่าว โดยจะจัดขึ้นที่มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ศูนย์รังสิต ในวันที่ 2 พฤษภาคม พ.ศ. 2567 ในประเด็นที่เกี่ยวกับกฎหมายสมรสเท่าเทียม ซึ่งร่างกฎหมายฉบับดังกล่าวได้ผ่านการพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎรแล้ว และกำลังจะเข้าสู่การพิจารณาของวุฒิสภาต่อไปในอนาคต
![pic4 (3)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic4-3.jpg)
ช่วงที่ 1 การเรียนการสอนวิชากฎหมายลักษณะมรดก
ผศ.ดร.กรศุทธิ์ ขอพ่วงกลาง กล่าวถึงรูปแบบการเรียนการสอนวิชากฎหมายลักษณะมรดกที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ว่า มีวิชาที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายลักษณะมรดกโดยตรงทั้งหมด 3 วิชา ได้แก่
- 1. น.300 กฎหมายลักษณะมรดก ซึ่งเป็นวิชาบังคับของหลักสูตรนิติศาสตรบัณฑิต โดยจะเป็นการศึกษาหลักกฎหมายลักษณะมรดก ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพหก
- 2. LB304 Law of Succession ซึ่งเป็นวิชาเลือกของ Bachelor of Laws Program โดยจะเป็นการศึกษาหลักกฎหมายลักษณะมรดก ตามบรรพหกเช่นเดียวกัน
- 3. น.716 กฎหมายครอบครัวและมรดกชั้นสูง ซึ่งเป็นวิชาเลือกของหลักสูตรนิติศาสตรมหาบัณฑิต โดยจะเป็นการศึกษาปัญหาอันเป็นรากฐานและปัญหาปัจจุบันในหลักกฎหมายว่าด้วยครอบครัวและมรดก ตลอดจนปัญหาทางปฏิบัติ โดยเปรียบเทียบกับหลักกฎหมาย รวมถึงพัฒนาการต่าง ๆ ของกฎหมายครอบครัวและมรดกในต่างประเทศ
ในส่วนของวิทยานิพนธ์ของคณะนิติศาสตร์ตั้งแต่อดีตถึงปัจจุบันนั้น ในระดับชั้นปริญญาเอกจะมีวิทยานิพนธ์ 1 เล่มซึ่งเกี่ยวกับทรัพย์สินของพระภิกษุ โดยจะมีส่วนที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายลักษณะมรดก และในระดับชั้นปริญญาโทจะมีวิทยานิพนธ์ที่เกี่ยวข้องกับกฎหมายลักษณะมรดกประมาณ 26 เล่ม นอกจากนี้ ทางคณะนิติศาสตร์มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ ยังได้มีการจัดกิจกรรมทางวิชาการเกี่ยวกับกฎหมายลักษณะมรดกจำนวนมาก เช่น การเผยแพร่ความรู้เกี่ยวกับ เสวนาวิชาการ หัวข้อ “เรื่องปวดหัวหลังความตาย ปัญหาการตีความพินัยกรรมในกฎหมายมรดก” ในเดือนเมษายน 2564 การเผยแพร่ความรู้เกี่ยวับกฎหมายมรดก ในรายการ “Law To U by TU Law Centre Special Live EP: กฎหมายลักษณะมรดก” ในเดือนมีนาคม 2565 เสวนาวิชาการ เรื่อง “ปัญหาการตีความกฎหมายในการสละมรดก” ในเดือนกรกฎาคม 2566 และเสวนาวิชาการ “ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 6 มรดก ในศตวรรษที่ 21” ในเดือนตุลาคม 2566
![pic5 (3)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic5-3.jpg)
รศ.ดร.กฤษรัตน์ ศรีสว่าง กล่าวถึงรูปแบบการเรียนการสอนวิชากฎหมายลักษณะมรดกที่คณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ว่า มีลักษณะการเรียนการสอนในรูปแบบของชุดวิชา กล่าวคือ เป็นการศึกษาหลักกฎหมายทั้งบรรพห้าและบรรพหกของประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ด้วยกันในหนึ่งวิชา ประกอบกับมีการจัดกระบวนการเรียนรู้ในรูปแบบของ Active Learning ทั้งนี้ เพื่อเสริมสร้างทักษะในทางปฏิบัติให้แก่นักศึกษา เช่น กิจกรรมเกี่ยวกับการร่างพินัยกรรม กิจกรรมเผยแพร่ความรู้กฎหมายลักษณะครอบครัวและมรดกให้แก่ประชาชน เป็นต้น
![pic6 (4)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic6-4.jpg)
ลำดับต่อมาจะเป็นการพูดคุยเกี่ยวกับเส้นทางสู่การสอนกฎหมายลักษณะมรดกของวิทยากรแต่ละท่าน
ศ.ดร.ไพโรจน์ กล่าวว่า เหมือนกับตนเองตกกระไดพลอยโจน เนื่องจากประมาณปี พ.ศ.2529 วิชากฎหมายลักษณะมรดกมีอธิบดีศาลอาญาในขณะนั้นเป็นผู้สอน ส่วนศ.ดร.ไพโรจน์ เป็นผู้สอนเฉพาะวิชากฎหมายลักษณะครอบครัว แต่ด้วยเหตุผลบางประการซึ่งทำให้ผู้สอนในวิชากฎหมายลักษณะมรดกว่างลง ทางคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ จึงมอบหมายให้ศ.ดร.ไพโรจน์ เข้ามาสอนในรายวิชาดังกล่าว เนื่องจากทางคณะนิติศาสตร์มีความเห็นว่า ผู้สอนวิชากฎหมายลักษณะครอบครัวสามารถสอนวิชากฎหมายลักษณะมรดกได้ โดยในการเตรียมการสอนนั้นศ.ดร.สุรพล นิติไกรพจน์ ได้มอบหมายตำราของอาจารย์เพรียบ หุตางกูร ซึ่งท่านใช้ในสมัยเป็นนักศึกษาให้แก่ศ.ดร.ไพโรจน์ เพื่อใช้ในการเตรียมการสอน
![pic7 (4)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic7-4.jpg)
รศ.ดร.กฤษรัตน์ กล่าวว่า ในครั้งที่ตนเองเริ่มเข้ามาทำหน้าที่เป็นอาจารย์สอนกฎหมายในปี พ.ศ.2550 นั้น ทางคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร์ ได้มอบหมายให้รศ.ดร.กฤษรัตน์ ศรีสว่าง เป็นผู้สอนวิชากฎหมายลักษณะมรดก ทั้งนี้ เนื่องจากผู้สอนวิชากฎหมายลักษณะมรดกท่านเดิมได้ไปศึกษาต่อในต่างประเทศ ซึ่งเป็นที่มาให้รศ.ดร.กฤษรัตน์ ศรีสว่าง สอนวิชาดังกล่าวตั้งแต่ปี พ.ศ. 2550 จนถึงปัจจุบัน
![pic8 (3)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic8-3.jpg)
ผศ.ดร.ธนภัทร กล่าวว่า ตนเองเหมือนกับตกกระไดพลอยโจนเช่นเดียวกับศ.ดร.ไพโรจน์ เนื่องจากผศ.ดร.ธนภัทร เลือกศึกษาต่อในด้านกฎหมายระหว่างประเทศ จึงไม่ได้มีความเชี่ยวชาญทางด้านกฎหมายลักษณะมรดกเป็นพิเศษ ประกอบกับในสมัยที่ผศ.ดร.ธนภัทรเป็นนักศึกษานั้น วิชากฎหมายลักษณะมรดกเป็นความไม่ชอบส่วนตัวของตนเอง เพราะรู้สึกว่าตัวละครในข้อเท็จจริงต่าง ๆ ของวิชานี้มีจำนวนมาก อย่างไรก็ตาม ในปี พ.ศ.2564 ทางคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ มีความประสงค์ในการรับสมัครอาจารย์ผู้สอนวิชากฎหมายลักษณะมรดก ทั้งนี้ เนื่องจากเป็นวิชาที่ขาดแคลนผู้สอน ซึ่งท้ายที่สุดผศ.ดร.ธนภัทรก็ได้สอบการสอนในวิชาดังกล่าวและเข้ามาเป็นอาจารย์ผู้สอนในที่สุด
นอกจากนี้ ผศ.ดร.ธนภัทร กล่าวถึงช่วงระยะเวลาที่ตนเองเข้ามาเป็นอาจารย์สัมมนาในวิชากฎหมายลักษณะมรดกว่า ตนเองได้เข้าฟังการบรรยายของอาจารย์ผู้สอนวิชากฎหมายลักษณะมรดกทุกท่านและทุกคาบ ส่งผลให้เอกสารประกอบการสัมมนาของตนมีความละเอียดและสามารถใช้ศึกษาประกอบได้เป็นอย่างดี โดยในปัจจุบันผศ.ดร.ธนภัทรรับหน้าที่เป็นผู้สอนในวิชากฎหมายลักษณะมรดกทุกหลักสูตร
![pic9 (4)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic9-4.jpg)
ในช่วงท้ายของช่วงที่ 1 จะเป็นการพูดคุยถึงรูปแบบการสอนกฎหมายลักษณะมรดกของวิทยากรแต่ละท่าน
ศ.ดร.ไพโรจน์กล่าวว่า ตนเองจะนำตำรากฎหมายลักษณะมรดกของอาจารย์เพรียบ หุตางกูร ศาสตราจารย์เสนีย์ ปราโมช และศาสตราจารย์ ดร.พินัย ณ นคร มาใช้ในการเตรียมการสอน และจดสิ่งที่จะนำมาสอนลงในกระดาษเปล่า ซึ่งศ.ดร.ไพโรจน์ เรียกว่า “ใบเตรียมสอน” เพราะฉะนั้น รูปแบบการสอนของท่านจึงไม่มีเอกสารประกอบการสอนหรือสื่อ PowerPoint โดยศ.ดร.ไพโรจน์ กล่าวต่อว่า วิชากฎหมายลักษณะมรดกเป็นวิชาที่เตรียมการสอนง่าย เพราะเป็นกฎหมายที่มีการแก้ไขเปลี่ยนแปลงน้อยมาก นอกจากนี้ ในการสอนกฎหมายลักษณะมรดกของศ.ดร.ไพโรจน์ ท่านจะนำคำพิพากษาศาลฎีกามาประกอบการสอน ซึ่งก็จะมีทั้งคำพิพากษาศาลฎีกาในอดีตและปัจจุบันประกอบกัน
![pic10 (3)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic10-3.jpg)
รศ.ดร.กฤษรัตน์กล่าวว่า ในช่วงแรกเริ่มของการเป็นอาจารย์ประมาณ 4-5 ปีนั้น ด้วยเหตุที่ประสบการณ์ในการสอนยังน้อย จึงมีความจำเป็นจะต้องศึกษาตำรากฎหมายลักษณะมรดกของอาจารย์เพรียบ หุตางกูร และอาจารย์กฎหมายอีกหลาย ๆ ท่านเป็นจำนวนมาก จากนั้นจึงสรุปออกมาเป็นหลักกฎหมายเพื่อใช้ในการสอนต่อไป ซึ่งรูปแบบการสอนของรศ.ดร.กฤษรัตน์จะมีการยกตัวอย่างคำพิพากษาศาลฎีกาประกอบคำอธิบาย ส่วนรูปแบบการสอนหลังจากนั้นจนถึงปัจจุบันจะมีการนำเอาปัญหาในทางปฏิบัติเข้ามาประกอบการเรียนการสอน ซึ่งปัญหาในทางปฏิบัตินี้บางส่วนก็จะมีที่มาจากการที่ประชาชนเข้ามาขอคำปรึกษากฎหมายลักษณะมรดกจากรศ.ดร.กฤษรัตน์
![pic11 (1)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic11-1.jpg)
ผศ.ดร.ธนภัทรกล่าวว่า ตนเองจะมีการเผื่อเวลาให้นักศึกษาประมาณ 5-10 นาทีก่อนจะเข้าสู่การบรรยาย เพราะนักศึกษาบางท่านอาจจะเพิ่งเดินทางมาถึง หรืออยู่ในระหว่างการเดินไปห้องบรรยายอื่นในระหว่างเปลี่ยนวิชา เป็นต้น และจะนำเสนอสื่อต่าง ๆ ก่อนเข้าสู่เนื้อหาของกฎหมายลักษณะมรดก ทั้งนี้ เพื่อดึงดูดความสนใจของนักศึกษา ประกอบกับสะท้อนให้เห็นภาพในทางปฏิบัติเวลานำเอากฎหมายลักษณะมรดกไปปรับใช้ เช่น การนำเสนอละครและข่าวที่เกิดขึ้นจริงในสังคมซึ่งมีประเด็นเกี่ยวข้องกับกฎหมายลักษณะมรดก
ในส่วนของเนื้อหากฎหมายลักษณะมรดกนั้น เนื่องจากเป็นวิชาที่มีความสลับซับซ้อนในแง่ของข้อเท็จจริง เพราะฉะนั้น เอกสารประกอบการบรรยายจึงมีการนำเสนอในรูปแบบของการ์ตูน ซึ่งผศ.ดร.ธนภัทรจะค่อย ๆ นำเสนอทีละตัวละครเพื่อให้เห็นความสัมพันธ์ของตัวละครต่าง ๆ ประการต่อมาในส่วนของเนื้อหาที่มีความสำคัญก็จะมีบทบัญญัติของมาตรานั้น ๆ เพิ่มเข้ามาตรงมุมซ้ายล่างของเอกสารประกอบการบรรยาย นอกจากนี้ ในหน้าสุดท้ายของเอกสารประกอบการบรรยายจะมีการกล่าวถึงเนื้อหาที่จะบรรยายในครั้งหน้า และแนะนำตำราที่ต้องอ่านประกอบสิ่งที่จะบรรยายในครั้งหน้าด้วย รวมถึงประเด็นที่ผศ.ดร.ธนภัทรประสงค์จะให้นักศึกษาเตรียมตัวก่อนการบรรยายในครั้งหน้าด้วย
![pic12 (3)](https://www.law.tu.ac.th/wp-content/uploads/2024/07/pic12-3.jpg)
สรุปสาระสำคัญงานเปิดตัวตำรา “หลักกฎหมายลักษณะมรดก ตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์” ช่วงที่ 2 และ 3 จะเผยแพร่ในลำดับต่อไป