ช่วงที่ 2 บทสรุปและแนวทางในการแก้ไขปัญหา

ศาสตราจารย์แสวง บุญเฉลิมวิภาส :

ในประเด็นปัญหาดังกล่าวศาสตราจารย์แสวงได้ตั้งข้อสังเกตสาเหตุของปัญหาและแนวทางการแก้ไขว่า ถ้าหน่วยงานที่เกี่ยวข้องได้มาเจอกันและทำความเข้าใจกันปัญหาตรงนี้ก็จะหมดไป แต่ทำอย่างไรถึงจะถ่ายทอดความรู้ตรงนี้ลงไปได้ ให้ฝ่ายตำรวจเข้าใจ ฝ่ายปกครองเข้าใจ

ดังนั้น เวลากองทุนจิตติฯมีการจัดสัมมนาครั้งหนึ่งจะมีหนังสือสรุปสัมมนาออกพิมพ์ ตนจึงขอให้หน่วยงานที่เกี่ยวข้องไปช่วยจัดการต่อด้วย เพราะเป็นประโยชน์กับชาวบ้านมาก

และเป็นเรื่องที่น่ายินดีที่ท่านปลัดกระทรวงยุติธรรมรับว่าจะทำ SOPs ให้ แต่ตรงนี้จะต้องมีการถ่ายทอดทัศนคติที่ดีให้บุคลากรแต่ละหน่วยงานก่อน อีกเรื่องคือ การทำความเข้าใจอาจจะเป็นคณะนิติศาสตร์ที่จะต้องจัด เช่น  ประกันชีวิตต้องเข้าใจก่อนว่าคนที่ทำประกันอยากให้ลูกหลานอยู่สุขสบาย แต่กลายเป็นยุ่งยากแทน

โดยตัวอย่างปัญหาความไม่เข้าใจที่ศาสตราจารย์แสวงนั้นยกตัวอย่างนั้นคือ ตอนที่ประเทศไทยมีการทำ Living Will ให้เขาจากไปตามธรรมชาติ มีบริษัทประกันถามเข้ามาว่า การทำ Living Will เป็นการทำการุณยฆาตเป็นการฆ่าตัวตายหรือไม่ ประกันต้องจ่ายหรือเปล่า ก็ต้องไปจัดกับบริษัทประกันเพื่อเคลียร์ปัญหานี้

พลตำรวจตรี นพ.พรชัย สุธีรคุณ :

กล่าวขอบคุณและเสนอแนวทางการแก้ไขปัญหาส่วนของตนว่า อนาคตอันใกล้จะมีความก้าวหน้าบางประการเข้ามา เช่น IT ทางการแพทย์ ถ้าสังเกตกฎหมายอื่นเช่น ที่บัญญัติให้ต้องมีแพทย์ประจำครอบครัวเกิดขึ้น ถ้าในอนาคตมีเวชศาสตร์ครอบครัว ถ้ามีแพทย์ประจำตัว ปัญหาเรื่องนี้จะลดลง แต่เรื่องนี้คงต้องใช้เวลา

แต่ที่จะเกิดในปัจจุบัน คือ การแชร์ข้อมูลทางการแพทย์ กระทรวงดิจิตอล ร่วมมือกับโรงพยาบาลต่าง ๆ ในการเปิดเผยข้อมูลของคนไข้ถ้าเขายินยอม เราสามารถบอกได้ว่าคนไข้นี้ผ่านการรักษาอะไรมาบ้าง และเป็นการยืนยันข้อมูลเป็นการให้ข้อมูลแพทย์ที่ทำการชันสูตรพลิกศพหรือคนที่ทำงาน ระบบนี้จะเข้าในไม่ช้า และเวลาไปก็จะมีข้อมูลว่าเป็นอะไรตาย ถ้าสามารถตกลงกับกระทรวงสาธารณสุขได้ว่าให้แพทย์ผู้ทำการรักษาเป็นคนออกใบรับรองการตาย ปัญหาเรื่องนี้ก็จะหมดไปเพราะกรมการปกครองต้องการเพียงใบรับรองการตาย

เพราะฉะนั้นถ้าแพทย์ผู้ทำการรักษาและผู้ป่วยระยะสุดท้ายยืนยัน เช่น คนไข้เสียที่บ้านและติดต่อไปหาแพทย์ผู้ทำการรักษาเพื่อขอออกใบรับรองการตายปัญหานี้จะหมด คือไม่ต้องถึงฝ่ายตำรวจ แต่ประเด็นที่ตนเห็นว่าควรจะต้องทำก่อน คือ การทำความเข้าใจกับตำรวจและโรงพยาบาลเอกชนว่าเวลาที่คนไข้กลับไปบ้าน และกลับมาขอข้อมูลจากโรงพยาบาล แพทย์ก็สามารถออกใบรับรองการตายได้เลย

ส่วนอีกแนวทางหนึ่งที่ นพ.พรชัย ได้เสนอ คือ ถ้าสามารถทำคำแนะนำไปกระทรวงสาธารณสุขได้ปัญหานี้ก็จะหมดไป ไม่มีใครมากังวลใจ แต่แพทย์ที่ทำการรักษาต้องกล้ารับผิดชอบ ต้องไม่โยนภาระ พอเขาออกจากโรงพยาบาลแล้วรับผิดชอบเหล่านี้ก็เป็นข้อตกลงที่อาจดำเนินการได้ โดยตนเห็นว่าปัญหานี้จะแก้ไขไม่ยากในประเทศไทยในอนาคตอันใกล้ ถ้ามีข้อตกลงและความร่วมมือที่ดี

พันตำรวจเอกธนเสฏฐ์ ภิรมย์เอี่ยม :

พันตำรวจเอกธนเสฏฐ์ได้ขอกล่าวเสริมประเด็นที่ นพ.พรชัย ได้อธิบายไว้ว่าเรื่องจริงก็เป็นดังคำกล่าว เช่น เสียชีวิตที่โรงพยาบาลเอกชนก็ยังต้องให้ตำรวจเอาแพทย์ที่อื่นไปชันสูตรพลิกศพ สุดท้ายก็ส่งศพอย่างเดียวเลย บางครั้งโรงพยาบาลเอกชนก็แจ้งตำรวจมาก่อนแล้ว

ถ้าทำความเข้าใจกับกระทรวงสาธารณสุขและสามารถให้แพทย์ที่ทำการรักษาเป็นผู้ออกใบ ทร.4 ได้ก็จะไม่มีปัญหา

ในกรณีของประกันชีวิตตนยืนยันได้เพราะตนเป็นหนึ่งในที่ปรึกษาบริษัทประกันในเรื่องการเคลม (claim) ว่าไม่จำเป็นต้องผ่าศพทุกกรณี ถ้าใบแจ้งการตายยืนยันว่าเป็นโรงมะเร็งและประวัติการรักษาระบุว่าเป็นโรคมะเร็งบริษัทประกันก็จ่ายแล้ว ตรงจุดนี้เป็นความเข้าใจของพนักงานสอบสวนและญาติเองว่าจะเป็นต้องผ่าพิสูจน์ ในลักษณะ “ทำเกินดีกว่าขาด” ทำให้เกิดความยุ่งยากและผิดกับความเป็นจริง ซึ่งในความเป็นจริงถ้ามีใบมรณบัตรระบุว่าตายเพราะโรคอะไรและมีประวัติการรักษาก็สามารถทำเรื่องเบิกได้แล้ว และถ้าหากมีใบรับรองให้กลับบ้านระยะสุดท้ายนี้ยิ่งไม่มีปัญหา

นายสมยศ พุ่มน้อย :

การชันสูตรพลิกศพเกิดจากความไม่ไว้วางใจ พอไม่ไว้วางใจก็เกิดการติดใจ ทำอย่างไรให้ไม่ติดใจ

ในส่วนของใบแจ้งการตายนั้นเป็นเรื่องยุ่งยาก แต่ ทร.4 หรือ มรณบัตรนั้นในความเป็นจริงนั้นไม่ยุ่งยาก ซึ่งการทำงานทะเบียนเป็นเรื่องที่ค่อนข้างเสี่ยง เอกสารทั้งหมดจะมาอยู่ที่ทะเบียนตั้งแต่เกิด แต่งงาน มรณะ หรือพินัยกรรม เชื่อว่าวันนี้ตนจะกลับไปทบทวนและนำเสนอผู้บังคับบัญชาเกี่ยวกับปัญหานี้

ในส่วนของตนนั้นจะนำเรื่องนี้ไปพูกนิเทศงานในพื้นที่ให้มากขึ้นเพราะตนเป็นผุ้รับผิดชอบด้านงานทะเบียนโดยเฉพาะ โดยยังกล่าวอีกว่า นอกจาก ทร.4 แล้วที่ควรรู้จะมี ทร.05 ทร.051 อีก

ส่วนปัญหาการตายที่บ้านต้องทำการชันสูตรพลิกศพด้วยหรือไม่ ตอนนี้ตนตอบได้เพียงว่า ถ้าตายผิดธรรมชาติก็ต้องชันสูตรพลิกศพตามกฎหมาย แต่จะต้องผ่าศพหรือไม่เป็นอีกเรื่องหนึ่ง พอตายแล้วต้องออกใบมรณบัตร หรือ ทร.4 ส่วน ทร.5 คือผู้ที่เข้าเมืองโดยชอบด้วยกฎหมายชั่วคราวหรือมาโดยไม่ชอบด้วยกฎหมาย ทร.05 คือแรงงานต่างด้าวตาย ซึ่งตอนนี้มีประมาณ 2 ล้านคน ทร.051 คือบุคคลที่ไม่มีฐานะทางทะเบียน คือไม่รู้ว่าเป็นใคร

สุดท้ายแล้วตนนั้นขอเพียงอย่าเข้าใจฝ่ายปกครองว่าไม่เข้าใจ ถ้าเป็นตนปัญหานี้คงไม่เกิด เพราะหลักการทุกอย่างมีอยู่แล้วแต่ต้องยืดหยุ่นมีการระมัดระวังมากที่สุด และยืนยันว่ากำนัน ผู้ใหญ่บ้านที่เป็นข่าวไม่ดีมีน้อยคน คนส่วนมากอยู่ด้วยความไว้วางใจ ความเป็นพี่เป็นน้องซึ่งจะนำไปสู่ความเข้าใจ หากเรารู้ถึงปัญหาพร้อมกัน เราก็จะสามารถรู้ได้ว่าปัญหาที่เกิดขึ้นนั้นเกิดจากทุกฝ่าย แต่ทั้งหมดคือเพื่อแก้ไขให้ประชาชนทุกข์น้อยลงสุขมากขึ้น

นายสัก กอแสงเรือง :

ได้กล่าวเสริมประเด็นเพิ่มเติมในส่วนของทนายความว่าในกรณีที่มีการไต่สวนชันสูตรพลิกศพการตายโดยไม่ปรากฏเหตุ ถ้าไม่มีทนายความศาลก็ต้องตั้งทนายความให้ญาติ

ศาสตราจารย์พิเศษวิศิษฎ์ วิศิษฎ์สรอรรถ :

การเข้าใจปัญหานี้ตนมองเป็น 2 ด้าน

ด้านแรก การแก้ปัญหาเฉพาะหน้าและรวมเร็ว คือ การจัดทำ SOPs สร้างความเข้าใจต่าง ๆ กำหนดให้คนสามารถปฏิบัติหน้าที่โดยมีความรับผิดที่จะลงไว้แน่นอน ก็จะเป็นการช่วยให้มีความคล่องตัวได้มากขึ้น ถ้ามีการจัดทำ SOPs ให้ทุกหน่วยงานต่าง ๆ ยอมรับและมีการควบคุมมากขึ้นตนเห็นว่าน่าจะเป็นเรื่องที่ดี ตนได้ตัวอย่างนี้มาจากการทำงานกับกระทรวงสาธารณสุข การยกระดับผู้เจ็บไข้ได้ป่วยในเรือนจำว่ามันต้องมีการวางระบบ SOPs ที่ดี แพทย์จะมาตรวจเมื่อไร ยังไง ซึ่งหากมีการจัดทำระบบนี้ เป็นที่แน่นอนว่าจะต้องมีคนจากกระทรวงสาธารณสุข คนของราชทัณฑ์มาควบคุม ตนพบว่าอัตราความชุกของโรคต่ำลง นี้จะสามารถตอบคำถามได้ว่าการตายที่บ้านต้องเข้าสูกระบวนการมากน้อยแค่ไหนเมื่อแพทย์และพนักงานสอบสวนมีข้อมูล และสามารถมั่นใจในการตัดสินใจได้

ด้านที่สอง ในเชิงระบบ ระบบของประเทศไทยนั้นจะปรับอย่างไรให้ลดอาการพวกนี้ การปรับปรุงระบบนั้นต้องใช้เงินทุนมาก ตนเห็นว่าอาจไม่เป็นประโยชน์ในแง่ความคุ้มค่า แต่ประเด็นว่าจะสามารถขยายการทำงานส่วนในเมืองใหญ่ไปสู่ส่วนที่ไกลออกไปได้อย่างไร จุดนี้ต้องอาศัยความร่วมมือกับกระทรวงสาธารณสุขค่อนข้างมาก เรื่องดังกล่าวไม่สามารถกำหนดได้ว่าเป็นเรื่องสำคัญที่ต้องดำเนินการก่อน เพราะหากตนเป็นกระทรวงสาธารณสุขตนก็ให้ความสำคัญกับเรื่องการรักษาคนป่วยก่อนเรื่องการชันสูตรพลิกศพ

ประเด็นคือคนที่ทำงานด้านนี้ถ้าเขาไม่ใจรักจริง ๆ หรือมีระบบให้เขายืนเขาก็จะไม่อยู่ ไม่ว่าจะเป็นแพทย์ที่อาวุโสน้อย ๆ จะเห็นว่าเขาก็จะทำงานประมาณ 1 ปี แล้วก็ย้ายไป เพราะฉะนั้นการยกระดับในเรื่อง SOPs นี้ ๆ ก็จะเกิดได้ไม่ง่ายนัก ก็ต้องดูว่าจะแก้ไขระบบภายในของเขาได้อย่างไร

ในความเป็นจริงหลาย ๆ เรื่องที่ตนทำงานกับกระทรวงสาธารณสุขแม้กระทั่งเรื่องการมีพยาบาลในเรือนจำซึ่งต้องมีความรู้พิเศษก็สามารถเป็นจริงได้ ตนคิดว่าถ้าหน่วยงานในกระทรวงยุติธรรมกับกระทรวงสาธารณสุขมีความเข้าใจที่ตรงกันก็เป็นการลงทุนที่คุ้มค่าและไม่เอียงไปด้านใดด้านหนึ่ง ถ้าเห็นว่าทางเราน่าจะรับไปก็จะดำเนินการให้

คำถามจากผู้เข้าร่วมเสวนา (ต่อ)

คำถาม (7) : ในกรณีที่ผู้สูงอายุที่นอนอยู่ที่บ้านไม่เคยออกไปรับการรักษาเลย มีกรณีไหนที่ออกใบรับรองการตายพวกนี้ได้

ศาสตราจารย์แสวง บุญเฉลิมวิภาส :

กฎหมายบอกกว่าการตายผิดธรรมชาติ 5 กรณีต้องชันสูตรพลิกศพ ถ้าดูแล้ว  5 กรณีเข้าไหม ถ้าไม่เข้าก็ตายตามธรรมชาติ

แต่ที่เข้าใจผิด คือ พอเราไปเช็คว่าตายเพราะอะไร เรากำลังหาสาเหตุการตายตามธรรมชาตินั้นด้วย เพราะงั้นหนีไม่พ้นต้องผ่าศพ

พลตำรวจตรี นพ.พรชัย สุธีรคุณ :

อย่างที่เรียนให้ทราบว่าถ้าเราไปอยู่ในพื้นที่ที่มีคนรู้จักกับผู้ป่วย ในพื้นที่ที่มี อสม. รู้ประวัติ รู้ข้อมูล อันนี้จะง่าย แต่พออยู่ในเมืองใหญ่ที่มีความซับซ้อนก็จะยากในการตัดสินใจ ตนคิดว่าแพทย์นิติเวชที่ออกไปจะดูแลให้ดี เวลาไปเจอผู้ตายที่เป็นผู้สูงอายุแต่ไม่มีข้อมูลอะไรเลย แต่แพทย์ก็อยากลงความเห็นแล้วว่าตายตามธรรมชาติ แต่ว่ามันยังมีข้อสงสัยอยู่ เช่น ด้านสังคม การดูแล ผลประโยชน์ ฯลฯ เรื่องนี้เป็นสิ่งที่ต้องหากลไกไปช่วยให้แพทย์ที่ออกไปได้ตัดสินใจได้ง่ายขึ้นเท่านั้นเอง

ถ้าเกิดว่าในอนาคตมีระบบแพทย์ประจำครอบครัวจริงก็จะมีข้อมูล วันนี้สิ่งที่มันต่างกันคือความไม่รู้ข้อมูล ถ้ามองเรื่องการตายจากสภาพภายนอกเป็นเรื่องการตายโดยธรรมชาติใครก็ดูได้ ถ้าแพทย์ไปดูแล้วไม่มีข้อมูลอย่างว่าเลยจบ ถ้าทุกคนยอมรับแบบนั้นและแพทย์ก็จะสบายใจในการไปชันสูตรพลิกศพ

ในเรื่องค่าตอบแทน ไม่ใช่ข้อสำคัญ เพราะทุกวันนี้ไม่ได้ค่าตอบแทนเพียงพอ งบประมาณภาครัฐให้เราน้อยกว่าสิ่งที่เราทำเกินครึ่ง ประเด็นหลักไม่ได้อยู่ที่การนำศพมาผ่าหรือไม่ผ่า แต่อยู่ที่เรายืนยันการตายได้อย่างไร

อย่างที่ถามเข้ามา เขาก็อยากไปสรุปว่าตายเพราะอะไร โรคประจำตัว แต่ไม่มีข้อมูล ไม่เห็นอะไรเลย เราได้เห็นผู้ตายไม่ถึง 30 นาที ก็ตัดสินใจว่าตายเพราะเหตุใด เราต้องหากลไกเข้าไปช่วย เช่น การขอศพเข้ามาพัก ก็เป็นกลไกในการช่วยทำให้เราดูแลทุกอย่างได้ครบ ทั้งดูแลประชาชนได้อย่างดีไม่ให้เขาถูกกระทบสิทธิ ตนคิดว่าเป็นการพัฒนาระบบต่อไปในอนาคต เป็นมาตรการระยะยาว

ในระยะสั้นคือ หาข้อมูลให้มากที่สุด การเคลื่อนย้ายศพเป็นการซื้อเวลาเพื่อหาข้อมูลเท่านั้นเอง

คำถาม (8) : ถ้าไม่มีใครให้ข้อมูลได้นอกจากเพื่อนบ้านจะรับรองข้อมูลได้มากน้อยเพียงใด

พลตำรวจตรี นพ.พรชัย สุธีรคุณ :

อันนี้ต้องทำงานร่วมกันกับพนักงานสอบสวน พนักงานสอบสวนก็ต้องไปหาข้อมูล แต่มันไม่ใช่ครึ่งชั่วโมงนั้น มันก็ต้องไปซื้อเวลาด้วยการเอาศพไปพักไว้ แต่ไม่ได้เน้นเรื่องการผ่าศพ

สมมติ คนสูงอายุแข็งแรงดี อยู่ดี ๆ ก็เสีย เราจะบอกว่าเขาป่วยตายด้วยโรคชราก็จะเกิดคำถามว่ามันคืออะไร เพราะญาติก็สงสัยว่าปู่แข็งแรงดีแต่เสียชีวิตในบ้าน ถ้ามีคำถามว่า ถูกใครทำร้ายหรือเปล่า ก็จะเกิดคำถามตามมา เพราะญาติไม่ได้อยู่ที่เดียวกัน

ในชั่วโมงแรกเมื่อเห็นคนตายใกล้ตัวก็จะกังวลใจ อยากจะประกอบพิธี คือ กังวลใจและตัดสินใจเฉพาะกรณีที่เข้าใจ แต่ในระยะยาว ถ้ามีญาติคนอื่นตามมาบอกก็เห็นแข็งแรงอยู่ทำไมตายมันก็ต้องมีเหตุผลอื่นประกอบ งั้นมันก็จะต่างกับการที่นอนติดเตียงแพทย์ไม่สงสัยว่าคนนี้เป็นอะไร เพราะก่อนที่เขาจะนอนติดเตียงก็จะมีประวัติเข้ารับการรักษาอันนี้ก็จะง่าย

ศาสตราจารย์วิศิษฏ์ วิศิษฏ์สรอรรถ :

เวลาเราตั้งคำถามว่ามันเป็นขาวกับดำ เช่นทำอย่างนี้ได้ไหม อย่าลืมว่ามันเป็นเรื่องการหาข้อเท็จจริง ซึ่งขึ้นอยู่กับข้อมูลหรือพยานหลักฐานที่มองเห็นถ้ามีอะไรที่โน้มน้าวและทำให้เราเชื่อ เช่น มีบันทึกการรักษา ถ้ามันมีความสงสัยทางอื่นซึ่งอาจะไม่ใช้เรื่ององการรักษาอะไรก็ได้ เช่น คนตายอาจมีเรื่องมรดก ก็อาจจะมีคนยกประเด็นเหล่านี้ขึ้นมา คำตอบนั้นอาจไม่สามารถตอบได้ แต่ขึ้นอยู่กับการใช้ดุลพินิจประกอบพยานหลักฐานที่ตั้งอยู่กับกรอบการตัดสินใจ

นายสมยศ พุ่มน้อย :

เหมือนกันกับคนจะเซ็นต์ ต้องสอบสวนอะไรด้วยตนเองให้ชัดเจนมันก็มีแบบสอบอยู่แล้ว กรณีตายตามธรรมชาติ เราก็จะแบ่งได้ ถามคนใกล้ชิด ทั้งหมดก็จะตอบคำถามได้ จริง ๆ แล้วเราก็ทำเต็มที่แล้ว ท้ายสุดถ้าทุกคนไม่ติดใจ ทุกอย่างก็จบ เพราะที่ต้องมีการชันสูตร เพราะทุกคนติดใจ

คำถาม (9) : กรณีการตายที่บ้านปรากฏว่าเป็นโรคเรื้อรัง และออกจากโรงพยาบาลมาเร็ว ๆ นี้ ใครจะเป็นผู้ตัดสินว่าเป็นการตายโดยธรรมชาติและเป็นผู้แจ้งการตาย

นายสมยศ พุ่มน้อย :

คนที่พบศพต้องไปแจ้งการตายก่อน และหลักจากนั้นค่อยมาดูว่าเป็นกรณีที่ต้องชันสูตรพลิกศพหรือไม่ ถ้าเป็นกรณีที่ต้องชันสูตรพลิกศพก็ต้องทำตามกฎหมาย ถ้าเป็นการตายตามธรรมชาติก็ไม่มีอะไรติดใจ กำนัน ผู้ใหญ่บ้านออกใบรับรองการตายได้ แต่ที่ยากคือปัจจัยที่เราไม่รู้

ความคิดเห็นจากผู้ชมทางบ้าน :

ระบบ Coroner เป็นเรื่องที่ดี เห็นว่าควรมีผู้ทำหน้าที่ชันสูตรพลิกศพในชุมชนเป็นผู้ทำหน้าที่ อย่างเช่น เจ้าหน้าที่สาธารณสุข หรือผู้ที่อยู่ในพื้นที่ทั่วประเทศ หรือว่าในส่วนของคนที่ได้รับการอบรม ส่วน อสม. เป็นผู้ที่ให้ข้อมูลเป็นครั้งแรกในระดับปฐมภูมิ น่าจะเป็นประโยชน์และทำหน้าที่ที่ดีได้

อีกข้อเสนอแนะ อยากให้กระทรวงมหาดไทย สาธารณสุข นิติเวช กระทรวงยุติธรรม จัดทำแนวปฏิบัติเกี่ยวกับการเสียชีวิตที่บ้านเพื่อให้เจ้าหน้าที่ที่เกี่ยวข้อง ประกันชีวิต เข้าในได้มากขึ้น

คำถาม (10) : อยากให้สรุปอีกครั้งเมื่อเกิดการตายที่บ้าน ในฐานะชาวบ้านต้องทำอย่างไรจึงจะครบด้วยกฎหมาย

นายสมยศ พุ่มน้อย :

แจ้งเจ้าหน้าที่ ในกรณีต่างจังหวัด คือ กำนัน ผู้ใหญ่บ้าน ส่วนกลาง คือ ผู้นำชุมชนในท้องที่ เบื้องต้นภายใน 24 ชั่วโมง

หลังจากนั้นก็ตรวจพิสูจน์ว่าตายผิดธรรมชาติก็อีกเรื่อง พบศพที่ไหนก็แจ้งเจ้าหน้าที่ที่นั้น

ในทางปฏิบัติ เขาจะบอกอำเภอ มีขั้นตอนอยู่แล้ว แจ้งภายใน 24 ชั่วโมง ท้ายสุดก็จะกลับมาที่ตำรวจ และออกใบมรณบัตรที่ชัดเจนอีกที